Cartoonist Betje ontdekte de klimaatactivist in zichzelf en schreef er een grappige graphic novel over

Van korter douchen tot de snelweg blokkeren tijdens een XR protest: er zijn oneindig veel mogelijkheden om actie te voeren voor het klimaat. Maar hoe vind je jouw stem in het klimaatactivisme? In de graphic novel De vliegende klimaatactivist laat cartoonist Betje Ton haar zoektocht zien naar de beste manier voor haar om het klimaat een handje te helpen.

Foto van Betje hierboven © Marloes Chater Photography

Mag je als klimaatactivist eigenlijk nog wel vliegen, kun je op een klimaatmars verschijnen met een broodje kaas en hoe stel je de ugly Christmas sweater traditie op de school van je kinderen aan de kaak, zonder een partypooper te zijn? De vliegende klimaatactivist is een autobiografisch stripverhaal vol herkenbare overwegingen en ervaringen.

Klimaatactie is voor iedereen anders

Je kent Betje misschien wel van haar grappige cartoons over het ouderschap. Ze startte met het maken van klimaatcartoons toen ze door het Rode Kruis gevraagd werd als live cartoonist tijdens bijeenkomsten van The Climate Centre.

Ze zag zichzelf altijd wel als milieubewust, maar toch voelde klimaatverandering ook ver weg – als iets van de toekomst. “Tijdens de eerste bijeenkomst van The Climate Centre spraken er verschillende klimaatwetenschappers. Zij praatten over klimaatverandering alsof ze allang hadden geaccepteerd dat er een heel veel ellende aan zit te komen. Daar schrok ik van.”

Haar samenwerking met The Climate Centre en alles wat ze hier hoorde, zorgde er uiteindelijk voor dat ze zelf ook in actie wilde komen. Maar dat bleek nog niet zo eenvoudig. “Het klimaatprobleem voelde te groot om er zelf iets aan te kunnen doen. Maar ik ging er de hele dag over tobben en kon het niet voor mezelf verantwoorden om niets te doen.” Het is het begin van een zoektocht naar een rol als klimaatactivist die bij haar past en dat is echt voor iedereen anders, legt Betje uit.

“Welke acties je onderneemt is zo afhankelijk van je omstandigheden. Wij zijn een gezin van vijf zonder auto. Dat kan omdat ik thuis werk en mijn man met de trein kan, maar voor mij is het, vanwege mijn werk, bijvoorbeeld moeilijk om helemaal niet te vliegen.”

Ik zag bij een klimaatmars iemand met een bordje: Want to hear a joke? A non-vegan joined a climate march. Ik voelde zoveel irritatie opborrelen. Ik heb ook weleens een oordeel over de keuzes van anderen, maar het heeft geen zin om elkaar de maat te nemen. Het idee dat je zelf eerst perfect moet zijn voor je als klimaatactivist iets bij anderen kunt adresseren, daar moeten we echt vanaf.”

Een eigen stem

Het boek van Betje’s zoektocht naar haar rol als klimaatactivist is eerlijk, leerzaam én grappig. Hoewel humor en klimaatverandering in eerste instantie misschien geen logische match lijken, is humor volgens haar juist een perfect middel om klimaatverandering onder de aandacht te brengen. “Het zorgt ervoor dat mensen het boek ook echt gaan lezen. Ik denk ook dat het mensen ontvankelijker maakt voor de boodschap.”

Betje liet zich voor haar strips inspireren door Katharine Hayhoe, schrijver van het boek Hoop voor de Aarde. “Hayhoe is klimaatwetenschapper. Je zou denken dat zij alleen bezig is met feiten en cijfers de wereld in slingeren, maar ze doet ook onderzoek naar verschillende vormen van communicatie. Mensen een schuldgevoel aanpraten werkt niet, zegt ze. De impact van klimaatverandering laten zien wel, dat brengt mensen in beweging. Je moet een verhaal vertellen vanuit je eigen ervaring.” Dankzij haar strips heeft Betje het gevoel dat ze echt iets kan betekenen als klimaatactivist.

Van zelfkastijding naar vrijheid

In haar zoektocht ontdekt Betje ook hoe belangrijk het is om dicht bij jezelf te blijven. “Ik was geneigd om uit een soort zelfkastijding dingen te gaan doen die ik helemaal niet wilde. Dan wordt het heel zwaar en is het moeilijk vol te houden. Je hoeft niet opeens iemand anders te worden. Als je uitgaat van je eigen passies, kun je het beter volhouden en dat is precies wat we nodig hebben.”

Mede daardoor heeft klimaatactivisme Betje uiteindelijk juist een gevoel van vrijheid gegeven. “We doen best veel dingen die eigenlijk helemaal niet hoeven. Bijvoorbeeld telkens nieuwe kleding kopen of altijd een cadeautje voor iemand meenemen. Keuzes maken aan de hand van wat je zélf belangrijk vindt, kan heel bevrijdend zijn.”

Ook heeft ze het idee omarmt dat het oké is als mensen je niet aardig vinden. “Ik ben, na lang nadenken, uiteindelijk toch op de A12 gaan zitten met XR. Dan wordt je geconfronteerd met geïrriteerde automobilisten en ook mijn eigen kinderen waren het er niet allemaal mee eens”, lacht Betje. “Dat is oké, ik snap het van beide kanten.”

Maar wat haar misschien wel het meest heeft geholpen, is de realisatie dat ze het niet alleen hoeft op te lossen. Dat we het samen doen en verschillende mensen nodig hebben.

Betje hoopt dat mensen zich door het lezen van haar boek realiseren dat je heel klein mag beginnen. “Praat er vervolgens over met anderen en kijk eens waar dat je brengt. Soms, als ik mij weer even heel wanhopig voel, weet ik dat ik mij weer moet concentreren op de mensen om mij heen die bezig zijn met klimaatacties.”

Meer lezen over de zoektocht van Betje? Bestel het boek via deze link. Check ook haar website.

Check hier onze andere duurzame boekentips.

-Dit artikel bevat één of meerdere affiliate links-