Met populaire netflix-documentaires, zoals Fantastic Fungi en Magic Medicine, komen we steeds meer te weten over schimmels. Hoewel deze documentaires laten zien wat we al weten van verschillende schimmels, wordt geschat dat we 90% van de schimmels nog helemaal niet kennen. En dat terwijl het overal om ons heen is: in de bodem, lucht en ons eigen lichaam. HetkanWEL dook daarom de wereld van de schimmels in en hier delen we 5 interessante weetjes over schimmels. Aan het eind delen we ook hoe je zelf met schimmels aan de slag kan om thuis oesterzwammen te kweken.
Wat zijn schimmels?
Schimmels, of de wetenschappelijke naam Fungi, behoren tot hun eigen rijk. Schimmels worden vooral geassocieerd met een groene boterham die nog in je tas zat of een harig laagje in je potje pesto. Met het harige, kleurrijke of stofachtige uiterlijk, zijn ze niet bepaald populair. Maar schimmels zijn lang niet altijd slecht; sterker nog ze zijn ontzettend nuttig, zowel in ons lichaam als in de natuur. Ze breken dood plantenmateriaal af, worden gebruikt in kazen zoals brie en camembert en zitten bijvoorbeeld in veel antibiotica. We delen hieronder 5 dingen die je nog niet wist over schimmels.
1. Fungi werken samen
Eerder kon je al lezen dat bomen met elkaar communiceren via schimmeldraden netwerken. Er wordt steeds meer bekend over de rol die schimmels hebben in de natuur. Mycelium is het netwerk van schimmeldraden onder de grond met triljoenen vertakkingen. Het lijkt daarmee op het netwerk van ons internet. Dat netwerk voorziet planten, bomen en andere organismen van nutriënten, water, CO2 en hormonen. Er bestaat soms een beeld dat schimmels parasieten zijn, maar dat is dus in veel gevallen niet passend. Tegenover de parasitaire schimmels zijn er namelijk miljoenen schimmels die cruciaal zijn in ecosystemen zoals bossen. Veel schimmels leven in symbiose met dieren, planten en andere schimmels. Het zijn dus juist verbinders!
2. Schimmels ruimen op
De schimmels, zowel boven als onder de grond, leven van dood materiaal. Ze breken dood, plantaardig materiaal af en brengen al die nutriënten terug in de grond. Ze zijn daarmee de grote recyclaars in de natuur. Ze spelen een vitale rol in ecosystemen, omdat ze van dood materiaal waar planten en dieren niets mee kunnen, weer nieuwe voedingsstoffen maken in no-time. Deze kunnen vervolgens weer worden opgenomen door planten en zo is de cirkel rond. Deze kwaliteiten riepen bij verschillende wetenschappers ook de vraag op of schimmels ook andere moeilijk afbreekbare stoffen kunnen afbreken. Bijvoorbeeld om vervuiling tegen te gaan. Zo zijn fungi bijvoorbeeld gebruikt om olielekken op te ruimen. Sommige fungi blijken ook bepaalde vormen van plastic af te kunnen breken in een tijd van weken in plaats van jaren. De potentie voor schimmels als opruimers is daarom enorm en kan oplossingen bieden voor problemen rondom vervuiling.
3. Schimmels voor onze medicijnen
Dat schimmels en paddenstoelen al worden gebruikt in menig antibiotica is al langere tijd bekend. Maar de vele andere voordelen van paddenstoelen voor onze gezondheid krijgen pas recent meer aandacht. Zo zorgen een aantal soorten voor een boost van je immuunsysteem. Maar al helemaal shocking is dat sommige paddenstoelen zelfs worden gebruikt om kanker te bestrijden of dementie tegen te gaan. In de documentaire Fantastic Fungi volg je een aantal patiënten die meedoen aan een studie naar de effecten van paddenstoelen op je mentale gezondheid. Zo krijgen ze een kleine dosis van een psilocybin, wat effectief blijkt te zijn tegen depressies, verslaving en post-traumatische stress. Ze beschrijven hun “trip” vaak als de meest spirituele ervaring uit hun leven en hebben na afloop minder angst voor de dood. Er is nog ontzettend veel onbekend over de gezondheidseffecten van paddenstoelen, maar de potentie is enorm volgens wetenschappers.
Dat sommige schimmels zulke positieve effecten hebben op onze gezondheid is eigenlijk zo gek nog niet als je nagaat dat wij tjokvol zitten met allerlei microben. Zo zijn er bij elkaar tien keer meer microben in ons lichaam dan menselijke cellen. Zo draag je dus zo’n 1,5 kilo aan micro-organismen bij je elke dag. Slechts een minuscuul deel van die microben kan je daadwerkelijk ziek maken, de meeste helpen je alleen, bijvoorbeeld met het verteren van je eten.
4. Paddenstoelen
Paddenstoelen zijn populair onder veel natuurliefhebbers. Met hun opvallende kleuren, vormen en zelfs geuren (ooit een stinkzwam geroken?) zijn mensen al eeuwen gefascineerd door de paddenstoel. Met verrukkelijke tot zeer giftige soorten is het een tricky-business. Er is inmiddels al veel bekend over paddenstoelen, omdat ze boven de grond uitsteken en dus makkelijk te vinden zijn. Wat veel mensen echter niet weten is dat de paddenstoel slechts het vruchtlichaam is van de schimmel. Het grootste deel van de schimmel bevindt zich onder de grond, dat zijn dus die vele schimmeldraden. Wil je zelf meer leren over paddenstoelen, dan kan je bijvoorbeeld eens kijken naar de online paddenstoelencursus van de natuuracademie van IVN of kan je eens het bos ingaan met een veldgids. En voortaan als je in het bos loopt kan je je dus eens inbeelden dat een paddenstoel slechts het puntje is van de ijsberg.
5. Ondergrondse wereld
Wetenschappers schatten dus in dat we slechts 10% van alle schimmels kennen. Uit DNA onderzoek bleek dat in slechts één lepel aarde al duizenden verschillende fungi te vinden zijn. Hiervan kennen we de meeste nog niet en daarmee is er ontzettend veel wat we nog niet weten over schimmels. Er worden zo ongeveer 2000 nieuwe soorten per jaar ontdekt en die worden zowel in de tuin gevonden als onder je nagels. Wereldwijd wordt er veel onderzoek gedaan om de mysterieuze, onbekende wereld van schimmels beter te begrijpen. Sommige soorten worden namelijk net als planten en dieren met uitsterven bedreigd, terwijl hun rol zo belangrijk is in de natuur. Daarom moet deze ondergrondse wereld niet alleen worden ontdekt, maar ook beschermt voor haar belangrijke functies.
Zelf paddenstoelen kweken?
Al eerder las je dat mensen hun koffieprut gebruiken om heerlijke oesterzwammen te kweken, maar wist je dat je dit ook thuis kunt doen. Er zijn ondertussen al meerdere zogenaamde growkits die je stap voor stap uitleggen hoe je zelf paddenstoelen kweekt. En dat met alleen je dagelijkse koffieprut. Verder laat je de schimmel zijn werk doen. Een paar growkits zijn de Haagse Zwam growkit, Rotterzwam en Mushroom Farm Kit. Zelf kweekte ik al twee maal mijn oesterzwammen op koffieprut en ze waren niet te versmaden.
Ga jij aan de slag met oesterzwammen kweken? Of ga je schimmels en paddenstoelen bewonderen volgende keer dat je naar buiten gaat? Laat het ons weten door hieronder een reactie achter te laten.
