5 tips om te stoppen met impulsaankopen en slapend rijk te worden

De aftelklok stond prominent in beeld: tot middernacht gold een korting van 10% op de hele collectie. En die collectie was niet alleen echt duurzaam, maar had ook nog eens kledingitems die ik maar al te graag wilde hebben. Ik voelde de tijdsdruk door mijn aderen stromen, want was dit niet het moment om toe te slaan? En steunde ik met mijn aankoop niet ook nog eens een heel tof duurzaam merk dat ik een warm hart toedraag? Ja en ja. Maar toch heb ik het niet gedaan. Simpelweg omdat ik geen impulsaankopen meer wil doen. Meestal loopt dat namelijk niet goed af (als in: ik draag of gebruik het nauwelijks en uiteindelijk kost het schrikbarend veel geld).

Zoveel geld geef je uit aan impulsaankopen

Bijna de helft van de Nederlanders gaf eind vorig jaar aan zich door aantrekkelijke kortingen te laten verleiden tot impulsaankopen. Hoeveel aankopen dat per jaar zijn weten we niet precies, maar als we naar Amerika kijken zijn dat er zo’n 156 per jaar voor een totaalwaarde van omgerekend een kleine 5.000 euro per jaar (400 per maand).

Ja, laat dat maar eens tot je doordringen. Want dat betekent dat je tussen je 25^e en 65^e in totaal voor zo’n 200.000 euro aan impulsaankopen doet, zo rekende Renée Lamboo van de website Porterenee ons deze week voor. (Ik kom met 400 per maand op 192.000 euro in 40 jaar tijd, maar goed: nog steeds knetterveel, terwijl je elke keer denkt: het is maar een klein bedrag en het is bovendien in de aanbieding). Daar zou je in theorie, afhankelijk van de grootte en de plek, een huis voor kunnen kopen. Okay, een tiny house, maar toch.

Als je bedenkt dat 40 tot 70% van onze aankopen, volgens onderzoeker Anne Moes, uit impulsaankopen bestaan, dan is er behoorlijk wat winst te behalen als we dat niet meer doen, dat impulskopen.

De kracht van reclame

Nou hoor ik je denken (of eigenlijk hoor ik mezelf dit denken): ja maar, ik kan er niks aan doen, want ik word elke keer verleid door vernuftige marketingtechnieken (zoals een aftelklok) die inspelen op mijn oerbrein dat graag wil hamsteren voor mogelijke schaarste in de toekomst. Je weet immers maar nooit.

Dat oer- of reptielenbrein wil twee dingen: overleven (eten, onderdak etc.) en plezier (spullen, gadgets, kleding etc.).  En elke keer als we iets kopen, wordt ons beloningssysteem geactiveerd en krijgen we een shotje dopamine waardoor we ons – zij het heel kort – helemaal gelukkig en blij voelen.

Die marketing- en reclamemensen spelen daar natuurlijk handig op in. Hoe dan? Nou zo:

Deze marketingtechnieken verleiden je tot impulsaankopen:  

• Door een aftelklok, of varianten daar op: alleen vandaag, nog tot middernacht, alleen het weekend, de drie dolle dwaze dagen (bestaan die nog?). Enfin, je snapt het.
• We worden blij van het cijfer 9 en dan met name van 99 achter de komma. Uit Amerikaans onderzoek blijkt dat als de prijs op een 9 eindigt klanten het product 40% vaker kochten dan als de prijs op een 4 eindigde, ook als je dan uiteindelijk duurder uit was.
• We kijken als klant eerder naar het deel voor de komma dan het deel erachter. Hierdoor lijkt 1,99 vele malen goedkoper dan 2,00 en lijkt het verschil groter dan tussen 1,86 en 1,87.
• Bij grotere aankopen worden we eerder verleid door een niet afgerond bedrag, omdat we dan het gevoel hebben dat het heel precies berekend is en we niet genaaid worden. Dus 573 euro werkt beter dan 600 euro. En 385.120 dollar werkt beter dan 385K (bijvoorbeeld voor een huis), om diezelfde reden.
• Veel reclameborden werken met rood. Nu blijkt dat vooral mannen gevoelig zijn voor rode teksten. Bij vrouwen is dit effect grappig genoeg dan weer nauwelijks aanwezig.
• En koopjes in etalages lokken de klant naar binnen. Als binnen vervolgens de juiste muziek gedraaid wordt en alles goed verlicht is (niet per se TL-spots dus), dan kan dat de verkoop met 20% verhogen) Als de producten dan ook nog eens goed geplaatst zijn (op ooghoogte en de koopjes en snacks juist bij de kassa) dan koop je nog meer dan je van plan was.
• Meer digitale interactie leidt tot meer impulsaankopen, blijkt uit het promotieonderzoek van Anne Moes aan de Rijksuniversiteit Groningen (februari dit jaar). Dat komt omdat mensen makkelijker te beïnvloeden zijn als zij zich vrij voelen hun eigen keuzes te maken (door dat interactieve scherm). Dus als je zelf het gevoel hebt controle te hebben over de situatie, ben je juist sterker te beïnvloeden om te kopen.
• Ook altruïstische boodschappen leiden tot impulsaankopen: koop deze chocoladereep en steun daarmee de cacaoboeren. Dat geeft het gevoel dat je uiteindelijk iets goeds doet voor de wereld (koop deze kleding en je steunt een duurzaam merk, om maar even bij het begin van dit verhaal uit te komen).

Uiteindelijk wordt 80 tot 90% van onze aankoopbeslissingen gedaan door ons onbewuste brein. Hebben we dan helemaal geen invloed op wat we kopen? Tuurlijk wel! Je bewuste brein is er namelijk ook nog en die kan behoorlijk op de rem gaan staan, ook al is dat niet eenvoudig in een maatschappij waar je continu verleid wordt: van product placements in series (ineens heb je heel veel zin in een wijntje als je iemand op het scherm een wijntje ziet drinken) tot alles wat op social media tot ons komt.

Hoe kun je die impulsaankopen dan blijvend de kop in drukken en aan banden leggen? Nou zo:

Zo voorkom je impulsaankopen:

1. Maak een bepaald bedrag per maand vrij voor impulsaankopen (want je moet jezelf ook wat gunnen). En (gouden tip uit een podcast die ik laatst hoorde): geef jezelf een foutmarge van 20% waarmee je gewoon de mist in kan gaan met je aankopen: dat is natuurlijk niet het doel, maar we zijn tenslotte allemaal mens met een oerbrein dat zich makkelijk laat verleiden.
2. Wil je je gedrag aanpassen, dan bereik je dat het beste door kleine stappen te nemen. Natuurlijk zijn er mensen bij wie een challenge om een jaar lang niks nieuws meer te kopen, werkt. Maar bij de meeste van ons werkt dat extreme afkicken niet (dat is waarom onze goede voornemens meestal al in de tweede week van januari stranden). Probeer het dus stap voor stap aan te pakken.
3. Daarbij geldt: meten is weten. Zet eens op papier wat je de afgelopen paar maanden allemaal hebt gekocht, wat dat kostte en hoe vaak je er gebruik van maakt. Bij het kopen van kleding maak ik bijvoorbeeld gebruik van de ‘30wear’ rule: ga ik het minstens 30 keer aandoen? Nee, dan koop ik het niet. (Al gaat ook dat nog wel eens mis, moet ik eerlijk bekennen, maar die schaar ik dan maar even in mijn 20% foutmarge).
4. Neem bij elke aankoop even de tijd om erover na te denken en vooral de vraag te beantwoorden: wil ik dit product zelf graag hebben of wil de verkoper dat ik dit wil? Laatst stond ik in een winkel en kocht ik ‘per ongeluk’ twee hele schattige theekopjes. Had ik die nodig? Absoluut niet. Was ik op theekopjes uit? Ook niet. Maar ik liep er tegenaan en de verkoper had er hele handige bordjes bij gezet als: ‘de favoriet van onze klanten’ en ik snapte helemaal waarom. Ben ik nog steeds blij met die theekopjes? Absoluut, ik drink alleen nog maar uit die twee.  Maar voorlopig matig ik even op onnodige theekopjes.
5. Ga nooit met honger naar de winkel! Dat geldt voor de supermarkt (want je komt met allemaal dingen thuis die je eigenlijk niet wilt eten), maar het geldt ook voor andere winkels. Misschien verveel je je, ben je verdrietig of heb je juist iets te vieren en ga je dus met koophonger de stad in. Niet doen. Misschien kan je iets anders verzinnen om te doen. Een wandeling maken, een kop theedrinken met de buurvrouw, even bellen met een vriendin, schoonmaken, in de tuin bezig… you name it: doe iets anders dan ‘shopping therapy’.  Want als je niet in de (online) winkel bent, kom je ook niet in de verleiding.

Wat zijn jouw tips om impulsaankopen te voorkomen? Laat het ons weten door hieronder een reactie achter te laten.

Lees ook:
Dit is waarom minder spullen kopen je gelukkig maakt (en meer kopen juist niet)
Minder kleding kopen is een keuze, zegt ons opiniepanel
Waarom willen we zo graag nieuwe spullen kopen?