De strijd tegen e-waste en wat jij zelf kunt doen

Elektronisch afval, oftewel e-waste, is zo’n probleem waar je niet snel over nadenkt terwijl je je oude tandenborstel opbergt, je kapotte oplader wegmoffelt of je vijfde smartphone ergens in een la dumpt – omdat je die nog moet leeghalen. Maar ondertussen groeit de berg afgedankte apparaten wereldwijd explosief. En met “explosief” bedoelen we niet alleen figuurlijk. 

Alleen al in 2023 werd wereldwijd zo’n 62 miljard kilo e-waste geproduceerd – een nieuw record. En als we zo doorgaan, zal dat tegen 2030 oplopen naar meer dan 75 miljard kilo.

230 miljoen kilo: de afvalberg die de Eiffeltoren 23 keer weegt

In 2024 zamelde Stichting OPEN maar liefst 230 miljoen kilo e-waste in. Dat is het gewicht van 23 Eiffeltorens. Ja, dé Eiffeltoren. En dat is dus nog maar het topje van de ijsberg: we laten ook massaal waardevolle apparaten verstoffen in lades.

Uit recent onderzoek blijkt dat er in Nederlandse huishoudens minstens 26,8 miljoen ongebruikte smartphones liggen. Dat is geen stoffige technostalgie maar een verborgen goudmijn aan grondstoffen. Denk aan goud, koper, lithium en zeldzame aardmetalen. Allemaal materialen waarvoor complete ecosystemen overhoop worden gehaald. En dat terwijl het recyclen van deze apparaten niet alleen milieuwinst oplevert, maar ook energie bespaart: het winnen van goud uit e-waste kost tot 80% minder energie dan uit mijnbouw.

Waarom e-waste een serieus probleem is

We verspillen waardevolle grondstoffen, vaak zonder het te beseffen. Elektronische apparaten zitten vol metalen en mineralen die we prima opnieuw kunnen gebruiken – als we ze maar op de juiste manier inleveren. Helaas belandt een schrikbarend deel van onze afgedankte elektronica gewoon bij het restafval. Daarmee maken we recycling vrijwel onmogelijk. 

Daarbij creëren we brandgevaar. Serieus. Kleine apparaten met batterijen – zoals elektrische tandenborstels, e-readers en speelgoed – veroorzaken steeds vaker brand in vuilniswagens en sorteercentra. Volgens Stichting OPEN onderschatten Nederlanders massaal het risico van batterijen in het restafval. Eén lithiumbatterij in een knuffel of afstandsbediening kan al genoeg zijn voor een fikse knal. Nederland telt per jaar honderden afvalbranden die gelinkt worden aan verkeerd weggegooide batterijen.

Waarom bewaren we dan toch alles?

Herkenbaar? Je hebt een oude telefoon die “nog wel werkt”, een oude oplader “voor het geval dat”, of een gameconsole die je ooit nog aan je neefje gaat geven. En dat is niet gek: onze apparaten zijn persoonlijk, duur en technisch. Je dumpt ze niet zomaar. Maar het gevolg is dat ze hun tweede leven nooit krijgen, terwijl ze daar wel op zitten te wachten. Ondertussen kopen we door.

Wat kun jij doen?

De strijd tegen e-waste is iets voor beleidsmakers, techgiganten en recyclefabrieken, maar ook jij kunt vanaf vandaag al een verschil maken.

1. Gebruik je apparaten zo lang mogelijk

Laat je wasmachine repareren. Vervang je laptopbatterij. Plak een nieuwe screenprotector op je telefoon in plaats van een nieuwe te kopen omdat er een kras op zit. En als je echt iets nieuws nodig hebt, kies dan refurbished. Met een gecertificeerd Keurmerk Refurbished weet je zeker dat je een gecontroleerd, goed werkend apparaat koopt van een betrouwbare aanbieder. Bij Forza Refurbished vind je bijvoorbeeld iPhones en iPads die zo goed als nieuw zijn – maar dan een stuk duurzamer.

2. Ga eens door die rommellades

Stop kapotte apparaten in een aparte bak. Bewaar bruikbare opladers bij elkaar. En lever in wat je niet meer gebruikt. Je zult verbaasd zijn over wat je vindt: oude mp3-spelers, kabeltjes van toestellen die je niet eens meer hebt, of een tandenborstel die al jaren niet meer oplaadt. Door op te ruimen creëer je niet alleen ruimte, maar geef je materialen ook een tweede leven.

3. Gooi elektronica nooit in de vuilnisbak

Ook niet het kleine spul. Gebruik een aparte bak voor klein-chemisch-afval. Er zijn gelukkig steeds meer plekken waar je je e-waste makkelijk kwijt kunt, van bouwmarkten tot gemeentelijke recyclepunten. Batterijen? Die horen in de batterijenbak. Altijd.

4. Doe mee aan een E-waste Race

Scholen organiseren steeds vaker inzamelwedstrijden waarbij kinderen e-waste verzamelen in hun wijk. Niet alleen leerzaam, maar ook een leuke manier om op te ruimen met impact. Check of er eentje bij jou in de buurt is.

E-waste klinkt als iets groots en technisch, maar het begint gewoon bij jou thuis. Met wat je bewaart. Wat je koopt. En hoe je afdankt. Kleine daden met grote impact!