6 signalen dat je hormonen uit balans zijn en 4 tips van hormooncoach Femke om het te fixen

PMS, opvliegers, onrust, slecht slapen, cravings, vermoeidheid, hoofdpijn, kramp. Het zijn maar een paar klachten die veel vrouwen maandelijks ervaren en die ze vaak weg wuiven. Dat hoort erbij, toch? Niks aan te doen. Maar is dat wel zo? Hormooncoach Femke Pelgrum (45) ziet dagelijks hoe veel verschil het maakt wanneer vrouwen begrijpen wat hun hormonen doen en hoe ze die zelf kunnen ondersteunen. HetkanWEL vraagt haar over de werking van hormonen, de misverstanden en de rol van voeding, beweging en stress.

Waarom ben je dit werk gaan doen?

“Ik werkte jarenlang als verloskundige en hielp vrouwen tijdens en na de zwangerschap. Veel vrouwen kampten met terugkerende, hormonale klachten waarover ik net niet genoeg wist om ze te kunnen helpen. Ik wilde mijn kennis verdiepen, vooral op het gebied van leefstijl en voeding.”

Zelf vond ik het lastig om de onregelmatigheid van het werk als verloskundige te combineren met mijn eigen gezin. Ik moest regelmatig op pad midden in de nacht, altijd paraat staan voor een bevalling, en mijn man daardoor ook. Dat maakte dat ik besloot te stoppen als verloskundige en een opleiding tot hormooncoach heb gevolgd. In 2021 ben ik voor mezelf begonnen. Ik help nog steeds vrouwen met hun zwangerschap, maar nu ook met hun hormonen, klachten en cyclus.

Je hormonen zijn ontzettend interessant. Vrouwen hoeven echt niet meer te “lijden” onder hun hormonen. De oorsprong van hormoontherapie ligt in de orthomoleculaire hoek – voeding als medicijn. Je kunt zo veel veranderen door je leefstijl aan te passen. Gelukkig krijgt het effect van hormoontherapie en leefstijl op de gezondheid van vrouwen steeds meer aandacht, ook in de media. Het is lang onderbelicht geweest.”

Met welke klachten komen vrouwen bij jou?

“Veel vrouwen denken dat kun klachten ‘erbij’ horen. Een week lang een kort lontje, weinig energie, pijnlijke borsten, hoofd- en of rugpijn, cravings, kramp voor en tijdens de menstruatie. Dan denken ze dat ze er ‘even doorheen’ moeten. Of ze gaan aan de pil of nemen een spiraal in de hoop dat de klachten dan verdwijnen. Dit zijn klachten die echt invloed hebben op je dagelijks leven.

Vaak komen deze vrouwen pas bij mij als ze al allerlei dingen geprobeerd hebben om van hun klachten af te komen en het werkt niet. Sommigen zijn dan de wanhoop nabij. Terwijl je er niet mee hoeft rond te lopen, dat is een misverstand. Ook niet als je huisarts dat zegt. Door je voeding, ontspanning en beweging aan te passen, kun je vaak een hoop veranderen.

Er komen ook vrouwen bij mij die van alles doen om af te vallen, maar het niet lukt om wat kilo’s kwijt te raken, ook al eten ze weinig en bewegen ze veel. Vrouwen met een kinderwens, waarbij het zonder medische reden toch niet lukt om zwanger te worden. Vrouwen in de peri-menopauze met overgangsklachten, zoals heftig zweten, slecht slapen en vermoeidheid. Zij hebben al wel vaak door dat dit met hun hormonen te maken heeft, maar weten nog niet goed hoe ze dit kunnen verhelpen.”

Welke hormonen zorgen voor klachten?

“De basis ligt bij cortisol (stresshormoon) en insuline (bloedsuikerregulatie), en bij de vrouwelijke hormonen progesteron en oestrogeen. Die laatste twee hormonen bepalen je cyclus.

Als we te veel stress of suikerschommelingen hebben, wordt het lichaam ongevoelig voor deze hormonen. Dan gaat het in een soort overlevingsstand en maken we minder bouwstoffen aan. En die bouwstoffen gaan dan naar de verkeerde hormonen. Ik zal proberen een korte basiscursus per probleem te geven.”

PMS
“De bouwstoffen die eigenlijk naar progesteron zouden moeten gaan, gaan bij stress naar het cortisol-hormoon. Die zijn aan elkaar gelinkt. Dan wordt je cortisol hoger en je progesteron lager. Je hebt progesteron nodig voor een eisprong, zwangerschap en een soepel verlopende cyclus. Oestrogeen is gelinkt aan je insuline. Op het moment je insuline-ongevoelig bent, werken je lever en darmen minder snel met het uitscheiden van afvalstoffen en hormonen. Daardoor wordt uitgewerkt oestrogeen heropgenomen in het lichaam. Dan hebben we het over oestrogeendominantie – het basisprobleem van PMS.”

Perimenopauze
“Tijdens de perimenopauze heb je een natuurlijke afname van je hormonen. Meestal begint dat als je tussen de 30 en 35 jaar bent. Maar bij stress daalt je progesteron nog veel sneller. En dat merk je aan verandering in menstruatie, stemmingswisselingen, vermoeidheid, meer angst of onrust en slecht slapen.
Oestrogeen daalt rommeliger – de ene maand meer dan de andere. Daardoor hebben vrouwen wisselvallige klachten. Naast leefstijlveranderingen kunnen bio-identieke hormonen ondersteuning bieden.”

Zwangerschap
“Bij een uitblijvende kinderwens speelt vaak nog iets anders: als je bloedsuiker uit balans is, kan de eisprong uitblijven. En zonder goede eisprong, heb je geen goede progesteronspiegel en geen innesteling. Ik kan niemand zwanger maken, maar het gebeurt regelmatig dat stellen zwanger worden nadat de leefstijl op orde is.

Daarbij is ook de leefstijl van de man van invloed. Hoe ongezonder hun leefstijl, hoe minder de kwaliteit van de zaadcellen is. Zaadcellen zijn gemiddeld drie maanden onderweg. Door te stoppen met alcohol en/of roken, is de kwaliteit van die cellen na drie maanden al beter.

Bij vrouwen ligt dat anders: onze eicellen worden al in de baarmoeder van onze moeder gevormd. Waardoor het traject van die eicellen veel langer is.”

6 signalen dat je hormonen uit balans zijn

1. Sterke moodswings of kort lontje voor je menstruatie
2. Elke  nacht rond 3 uur wakker worden
3. Moe wakker worden
4. Continue trek in zoet of eten
5. Te moe om te sporten of bewegen
6. Hele heftige menstruaties, rugpijn, pijnlijke borsten of hoofdpijn rond       ovulatie/menstruatie

Wat kunnen vrouwen doen om hun hormonen te verbeteren?

“De grootste winst zit in de basis-leefstijl. In het traject pas ik dat aan per vrouw, maar de basis zit in vier dingen.” (lees verder na de fotogallerij)

Eerste foto: hormooncoach Femke Pelgrum

1 – Drie eetmomenten

“Veel vrouwen eten de hele dag door kleine beetjes. Daardoor krijg je voortdurende bloedsuikerpieken en -dips. Dat kost energie om te verwerken, want je lichaam is continue druk met insuline aanmaken en je immuunsysteem staat aan. Het zorgt voor een verhoogt cortisol. Dat maakt je moe, hongerig en geeft cravings. Als je drie volwaardige, voedzame maaltijden eet op een dag, zorgt dat voor stabiliteit en rust in je systeem.”

2. Voedzame maaltijden

“Probeer elke maaltijd te laten voldoen aan de drie V’s: Volwaardig, Voldoende, Variatie. Geen magere producten, maar volle producten met gezonde vetten als bouwstof voor je hormonen. Honger jezelf niet uit, eet voldoende – zodat je lichaam niet in de overlevingsstand gaat en alles vasthoudt wat je naar binnen werkt. En varieer met ingrediënten om geen tekorten te krijgen.”

3. Bewegen – maar niet overmatig

“Elke dag wandelen is beter voor je hormonen dan vier keer per week helemaal tot het gaatje te gaan in de sportschool. Te intensief sporten is ook stress, helemaal als je daarbij ook nog te weinig eet of alleen maar kiest voor magere en light-producten.”

4. Stressreductie & slaap

“Neem genoeg momenten van korte rust gedurende dag. Elke dag op dezelfde tijd naar bed gaan en geen koffie laat op de dag hebben een positief effect op je slaap. En als we die dingen op orde hebben, en dat niet genoeg helpt, kan aanvullen met de juiste supplementen of bio-identieke hormonen van meerwaarde zijn.”

Bij de huisarts krijg je dit advies niet vaak – meestal wordt ‘de pil’ aangeraden. Hoe kijk je daar tegenaan?

“Huisartsen krijgen weinig ‘leefstijlkunde’ in hun opleiding. En er is tijdens een consult van tien minuten ook weinig tijd om diep in klachten te duiken, dus wordt er vaak de pil voorgeschreven. Dat is begrijpelijk, maar het neemt de oorzaak van PMS-klachten niet weg – het verandert je hormonen, maar lost het niet op.”

“Ik ben absoluut niet tegen de pil, zeker niet als anticonceptie. Maar vrouwen hebben recht op informatie: waarom heb je die klachten, waar komen ze vandaan en zijn er leefstijloplossingen? Gelukkig zie ik wel verandering: steeds meer huisartsen en verloskundigen kijken breder. Ik geef ook scholing op het gebied van voeding en leefstijl aan verloskundigen.”

Kunnen mannen ook last hebben van hormonale disbalans?

“Minder dan vrouwen, want zij hebben geen maandelijkse cyclus. Hun testosteron stijgt in de ochtend en daalt geleidelijk gedurende dag. Dan gaan ze slapen en begint het weer opnieuw. Maar ze ervaren wel stress- en insulineproblemen, wat zich kan uiten in lichamelijke klachten.

Vrouwen worden dankzij oestrogeen beter beschermd tegen hart- en vaatziekten. Maar als dat afneemt – bijvoorbeeld in de overgang – zien we die weer risico’s toenemen. Kortom, alles heeft met elkaar te maken, je lichaam is een holistisch geheel. Je hormonen hebben een complexe werking, maar je kunt ze goed ondersteunen.”

Femke geeft vaak tips op haar instagramkanaal: je kan haar hier volgen.

Lees ook:
Zeg nee, tegen deze hormoonverstorende stoffen.
5 dingen die je kan doen om je minder moe te voelen in de winter