Vochtige doekjes: waarom je ze beter niet kan gebruiken

Het verschonen van baby’s. Het reinigen van je handen. Het verwijderen van je make-up. Het schoonmaken van oppervlaktes: van tafel tot het stuur van je auto of fiets. Even onder je oksel doorhalen na het sporten. Of op de wc. Laten we eerlijk zijn: vochtige doekjes zijn superhandig en al ik het zo opsom zou je zeggen ‘je kan er niet genoeg van hebben’. Maar milieuvriendelijk zijn ze niet. We zetten de feiten voor je op een rij…

Vochtige doekjes in de natuur

Allereerst moeten we het hebben over het gemak van het eenmalig gebruik van spullen. Of het nou gaat om keukenpapier, bekers, plastic zakjes, rietjes of vochtige doekjes: je gebruikt ze maar één keer en draagt daarin bij aan een enorme berg onnodige afval. Onnodig omdat je de meeste van deze producten ook een herbruikbare versie hebben. In het geval van vochtige doekjes: een washandje bijvoorbeeld of een aanrechtdoekje, om maar even twee voorbeelden te noemen.

Uit onderzoek uit 2023 bleek dat elke 3 seconden een vochtig doekje bij Lobith ons land binnendrijft. Dat zijn er 10 miljoen per jaar, afkomstig uit Zwitserland en Duitsland. Maar we kunnen natuurlijk niet alleen naar de buren wijzen, want ook in Nederland verdwijnen veel vochtige doekjes als zwerfafval in de natuur. Bijvoorbeeld omdat ze uit je tas vallen zonder dat je het merkt of omdat mensen ze gewoon in de bosjes gooien.

Vochtig toiletpapier verstopt

Een andere grote veroorzaker van problemen in de categorie vochtige doekjes is het vochtige toiletpapier. Die spoelen we vaak door de wc. Maar daar waar ‘gewoon’ toiletpapier in pulp uit elkaar valt in het riool, is dat bij vochtige doekjes niet het geval.

Die komen in z’n geheel bij de rioolzuivering terecht -als ze onderweg niet al voor verstoppingen hebben gezorgd (thuis of verderop in het rioolstelsel). Of ze belanden bij zware regenval via riooloverstorten in het milieu. Beiden is natuurlijk niet wenselijk: niet voor de natuur, maar ook niet voor onze portemonnee, want het veroorzaakt voor tientallen miljoenen euro’s aan schade.

En dus is sowieso het dringende advies om vochtige doekjes nooit, echt nooit (ook niet als er biologisch afbreekbaar op de verpakking staat) door de wc te spoelen.  

Microplastics

Dat de doekjes niet uit elkaar vallen in water, komt onder andere doordat er microplastics in vochtige doekjes zitten. Dit betekent ook dat ze eeuwig blijven liggen als ze bijvoorbeeld op het strand of ergens anders in de natuur terecht komen. Nogmaals: niet wenselijk.

Dit is ook waarom de Nederlandse regering eerder dit jaar al riep dat er een verbod moet komen op vochtige doekjes waar plastic in zit. Op welke termijn dit zou moeten, werd niet helemaal duidelijk en nu er een nieuwe regering gevormd wordt al helemaal niet. Ook omdat het in dit geval vooral wenselijk is om zo’n verbod op Europees niveau te regelen (omdat veel van die vochtige doekjes via de rivieren ons land binnenkomen en zo uiteindelijk in zee belanden).

Een verbod op vochtige doekjes met plastic

Waar ze inmiddels wel zo’n verbod hebben, is in Groot-Brittannië. Of althans: daar is in Engeland deze week de wet ondertekend die in 2027 van kracht gaat. En daarmee sluit het land zich aan bij de andere landen van het Verenigd Koninkrijk waar al zo’n wet bestaat. De nieuwe wet lijkt een goede oplossing, maar er zijn nog steeds uitzonderingen die zich niet aan deze wet hoeven te houden. De medische industrie mag bijvoorbeeld nog vochtige doekjes mét plastic blijven gebruiken.

Los daarvan is het weghalen van het plastic uit de vochtige doekjes nog niet dé oplossing, want ook de varianten zónder plastic zorgen voor problemen en opstoppingen in het riool.

Op de BBC zijn goede beelden te zien van hoe zoiets eruitziet: een berg vochtige doekjes in het riool waar vervolgens vet en olie zich aan hechten waardoor zogenaamde vetbergen ontstaan die net zo zwaar wegen als 8 dubbeldekker bussen en waar een team van specialisten meer dan een maand nodig had om het af te breken.

Conclusie:

Zijn vochtige doekjes duurzaam? Nee, ook zonder microplastics vormen ze door hun eenmalig gebruik grote problemen die we makkelijk kunnen voorkomen. Toch vochtige doekjes nodig? Zorg er dan tenminste voor dat ze niet in het riool verdwijnen en koop de varianten zonder microplastics. Binnenkort kan je de ingrediënten van verschillende producten scannen met de nieuwe app van de Plastic Soup Foundation: PlasticFreeFuture.

Lees ook: hetkanWEL test wasstrips: werken ze goed en hoe zit het microplastics?