Duurzame uitvaart: mogen we straks in Nederland ons lichaam composteren na de dood?

We willen er liever niet over nadenken, maar uiteindelijk zullen we er toch allemaal aan moeten geloven: de dood. En wat er daarna met ons lichaam moet gebeuren. Op dit moment zijn er 4 mogelijkheden: crematie (veruit het populairst), begraven, een zeemansgraf of beschikbaar stellen voor de wetenschap. Daar komen binnenkort misschien twee mogelijkheden bij: watercrematie en je lichaam composteren of humuseren, zoals het ook wel genoemd wordt. HetkanWEL spreekt met begrafenisondernemer Susanne Duijvestein over de duurzame toekomst van de dood.   

Begraven of cremeren

“Over het algemeen is een uitvaart helemaal niet duurzaam. Er komen grote groepen mensen samen om afscheid te nemen. Sommigen komen zelfs vanuit verre oorden met het vliegtuig. Het lichaam wordt een week lang intensief gekoeld of soms zelfs gebalsemd om vervolgens begraven te worden in een kist, die vaak uit spaanplaat bestaat. Dat is gelijmd houtzaagsel. Aan de binnenkant zit vaak synthetische bekleding en de overledene wordt soms ook in synthetische kleding begraven. Dan zijn er nog de bloemen, waar vaak veel plastic omheen zit en die na een uurtje als afval worden achter gelaten bij het uitvaartcentrum. Cremeren is niet veel milieuvriendelijker.”

Onze final footprint

“Het bewustzijn over onze final footprint groeit langzaam. We durven ons steeds meer te verbinden met onze natuur en de dood hoort daar onvermijdelijk bij. De dood schept nieuw leven: kijk maar naar de voedselketen. Dat gebeurt alleen niet als je op minimaal 1.80 meter diep onder de grond in een hermetisch afgesloten kist ligt. Het bodemleven bevindt zich namelijk alleen in de toplaag, tot zo’n 30 cm diep. Dus dat we na de begrafenis door wormen worden opgegeten, is een misverstand. De afbraak van het lichaam duurt heel lang na een begrafenis.”

Lichaam composteren

“Vandaag legt de Gezondheidsraad een advies over de toelaatbaarheid van nieuwe uitvaartmogelijkheden neer bij minister Ollongren. Zij heeft dan enkele maanden de tijd om te reageren en uiteindelijk wordt haar wetsvoorstel door de Tweede en Eerste Kamer behandeld. Hopelijk geeft deze nieuwe wet meer ruimte voor het composteren van het menselijk lichaam, zoals dat nu in Washington State al mag. Een belangrijke voorwaarde hiervoor is wetenschappelijk onderzoek, waaruit moet blijken of het aan alle hygiëne- en veiligheidsvoorschriften voldoet. Samen met de Belgische Stichting Metamorfose zijn designer Rosalie Bak en ik bezig om composteren, of humusatie zoals ze het in België noemen, op de Nederlandse kaart te zetten. Zo zijn we samen met het Amsterdam UMC bezig om wetenschappelijk onderzoek naar humusatie op te starten en begonnen we het onderzoeksplatform De Humusator.”

Humusatie

“In België zijn ze al langer bezig met humusatie. Er zit een groot verschil tussen de methode die ze daar gebruiken en die ze in Washington State gebruiken. Onze zuiderburen werken met een echte composthoop in de open lucht waarin het lichaam ligt begraven onder een dikke laag houtsnippers en bladeren, vermengd met compostculturen, regenwater en klei. De laag is zo dik, dat de kern een hitte bereikt van 60 tot 70 graden Celsius. Het is ook luchtdicht, zodat het bijvoorbeeld geen dieren aantrekt. Dankzij de micro-organismen is ons lichaamsweefsel al na 3 maanden opgenomen. De botten worden dan opgegraven, vermalen en weer vermengd met de hoop waar ze dan nog 9 maanden blijven liggen. Er ontstaat dan super compost, rijk aan calcium en fosfor, waar dan weer planten op kunnen groeien. Na een jaar heb je hier ongeveer anderhalve kuub van. De familie kan in theorie alles meenemen, maar dat is veel. Dus het idee is dat ze een deel meenemen en dat het andere deel gebruikt wordt voor het aanplanten van bossen en regeneratie van de natuur.”

“In Washington hebben ze voor urban composting gekozen, waarbij zo weinig mogelijk ruimte gebruikt wordt. Hier hebben ze dan ook geen composthopen in de open lucht zoals in België, maar compartimenten in een gebouw. Daar gaat het lichaam in met hetzelfde organisch materiaal, dat langzaam wordt rond gedraaid. Door de beter controleerbare warmte, gaat het proces sneller. Binnen een paar weken is dit proces voltooid, maar deze methode is wel wat kostbaarder.”

Watercrematie

“Alkalische hydrolyse, of watercrematie zoals het ook wel genoemd wordt, wordt waarschijnlijk meteen opgenomen in de nieuwe uitvaartwet. Hier is al uitvoerig onderzoek naar gedaan en het gebeurt al in de praktijk in de Verenigde Staten. Het is een scheikundige methode, waarbij het lichaam oplost in een heet bad van kalium-hydroxide en water. Wat overblijft zijn de botten en tanden en eventueel titanium of siliconen borsten. De natuurlijke overblijfselen worden vermalen en aan de familie meegegeven als een soort as. Deze methode belooft CO2-neutraal te zijn.”

Het is natuurlijk een beetje koffiedik kijken, zeker in deze corona tijd, maar de nieuwe uitvaartwet treedt waarschijnlijk over een jaar of twee in.

Wat vind jij van de nieuwe opties van watercrematie en je lichaam composteren of humuseren na de dood? Laat het ons weten door hieronder een reactie achter te laten.