Wildplukken met Leoniek Bontje: “Eten uit de natuur brengt je dichter bij jezelf”

Brandnetels, paardenbloemen en smalle weegbree: de bermen staan er vol mee. Vaak lopen we er achteloos langs of rukken we het uit onze tuin omdat we denken dat het onkruid is. Maar herbalist en wildplukker Leoniek Bontje noemt het liever ‘heelkruid’. “Ik geloof dat er om ons heen precies groeit wat we nodig hebben.” Ze schreef twee boeken over wildplukken en de geneeskrachtige werking van kruiden. HetkanWEL sprak met haar.

Van planten papjes naar wildplukken

Als kind was ze al in de weer met papjes van heerlijk geurende kruiden. Die liefde voor de natuur verdween in de puberteit kort naar de achtergrond, maar toen ze – eenmaal volwassen – meeging op een wildplukwandeling, voelde dat als thuiskomen. “Ik startte met een opleiding tot herbalist en weet nog dat ik dacht: ik zou heel dankbaar zijn als ik ooit met eetbare, medicinale planten mag werken.”

Dat is gelukt! Inmiddels geeft Leoniek al 12 jaar workshops over eetbare en geneeskrachtige planten, deels samen met voedingscoach Yvet Noordermeer onder de naam De Buitenkeuken. “Tijdens de wandelingen maak je kennis met wilde, eetbare, geneeskrachtige planten, bessen, zaden en noten én laten we zien welke gerechten of medicijnen je ermee kunt maken. Mensen vinden het zo bijzonder als ze ontdekken hoeveel er groeit op één vierkante meter. Vaak komen we tijdens zo’n wandeling helemaal niet ver.”

Nieuwe smaken ontdekken

In het begin kan wildplukken best even wennen zijn. “Mensen moeten soms heel veel drempels over voor ze iets durven te proeven tijdens een workshop. Soms vinden ze het vies of spannend, maar de groenten uit de supermarkt zijn vaak bespoten, dus wat is erger? En de wilde geplukte planten hebben een hoge voedingswaarde en bevatten inhoudsstoffen die je niet in reguliere groenten uit de supermarkt vindt.” Inhoudsstoffen zijn stoffen die de plant produceert om in leven te blijven en te groeien, zoals suikers en aminozuren.

Ook aan de pure smaken uit de natuur moet je misschien even wennen. “Sommige planten zijn intens bitter of hebben juist een hele gelaagde smaak.” Na de wandeling wordt met de vers geplukte planten een heerlijke maaltijd bereid. “We maken bijvoorbeeld pesto of kruidenboter waarbij we de basilicum vervangen door daslook of hondsdraf. Daardoor krijgt het een andere smaak en structuur die heel lekker is.”

De geneeskrachtige werking van planten

Terwijl de superfoods over de toonbank vliegen, trekken we het ‘onkruid’ in onze eigen tuin vaak gedachteloos uit de grond. Zonde, vindt Leoniek. “Dit zijn onze lokale superfoods!” Tijdens het wildplukken richt ze zich ook op de geneeskrachtige werking van planten. “Steeds meer mensen willen de verantwoordelijkheid voor hun gezondheid in eigen hand nemen. Het is zo interessant om te leren hoe je lichaam werkt en wat je met planten kunt doen om haar te ondersteunen.” Zo werkt de bast van de wilg bijvoorbeeld pijnstillend, legt Leoniek uit, en kun je de paardenbloem inzetten om je spijsvertering te reguleren.

Wees gerust, je hoeft niet gelijk een hele apotheek op te zetten. Neem bijvoorbeeld stress. “Na je werk of tijdens je lunchpauze een kleine wandeling maken, kan al helpen. Ruik en voel de planten die je tegenkomt, neem eens een hapje of maak er thee van. Ik zie vaak dat er dan ineens iets klikt bij mensen. De realisatie dat wij natuur zíj́n. Die symbiose voel je als je op deze manier met planten bezig bent.”

Liefde en respect voor de natuur

Hoe bijzonder is het dat de natuur ons alles geeft wat we nodig hebben en ook nog eens zo dicht bij huis. “We halen onze voeding en supplementen vaak van ver. Dat is lekker en dat doe ik ook, maar het zou best wel wat minder mogen. Wij zijn op dit land geboren, ik geloof dat hier de meeste voeding staat die wij nodig hebben. Je merkt het ook als je planten neerzet die niet van hier zijn, daar komen weinig insecten op af. Ik denk dat als iedereen probeert om vaker lokaal zijn eigen voeding te zoeken, we veel dichter bij onszelf komen.”

Dat heeft het Leoniek in ieder geval gebracht: “Ik was altijd een beetje aan het fladderen, maar het werken met planten heeft mij echt op de aarde gezet. De natuur is iets heiligs voor mij, ik spreek vaak mijn dankbaarheid uit.” Ook dat is onderdeel van wildplukken legt Leoniek uit. “Wildplukken heeft een slechte reputatie, doordat mensen teveel plukte of dingen kapot maakte. Terwijl de meeste wildplukkers juist heel veel liefde en respect voor de natuur hebben. Ik probeer ook dingen terug te doen voor de aarde: een geneeskrachtige tuin aanleggen met bloemen die veel bijen en hommels aantrekken, zaden neerleggen voor de eekhoorns of een beetje van mijn koffie aan de planten geven.”

Wildplukken: klein beginnen

Door het hele land kun je wildplukworkshops volgen en er zijn allerlei handige boeken te koop. Zelf aan de slag, maar geen idee waar je moet beginnen? “Begin klein”, is het advies van Leoniek. “De paardenbloem en brandnetel herkent iedereen. Maak daar eens een gerechtje of zalfje van. Gelukt? Ga dan eens kijken wat daarnaast groeit.”  Voor je gelijk naar buiten rent, zijn er nog wel een paar dingen belangrijk:

• Pluk altijd met respect en liefde voor de natuur. “Pas op dat je geen andere planten vertrapt, trek geen wortels uit de grond die je niet gebruikt en doe ook iets terug voor natuur.”
• Pluk alleen als je het zeker weet. “Er zijn best wel wat giftige lookalikes.”
• Pluk zo veel mogelijk op schone plekken: vermijd plekken waar veel honden of vossen lopen.
• Pluk alleen op plekken waar het is toegestaan. In gebieden die onder natuurbescherming staan is het vaak verboden. “Vaak vind je op de weg naar zo’n gebied ook al heel veel planten die je wel mag plukken.” In andere gebieden is het soms wel toegestaan om te plukken voor privégebruik. Wil je ergens plukken waar je het niet zeker weet, vraag dan vooraf toestemming.

En nu lekker naar buiten

Zin gekregen om samen met Leoniek op pad te gaan? Op de website van De Buitenkeuken vind je een overzicht van alle geplande workshops. Zelf alvast op onderzoek gaan en meer weten? Kijk dan in Leoniek’s boeken Wildplukken, Plant als medicijn en Meer wildplukken om de eetbare en geneeskrachtige kracht van de planten in jouw buurt te ontdekken.

Foto’s zijn van Bella Thewes, behalve de eerste foto: die is van Anya van de Wetering.

Lees ook:
Anna leeft een maand lang van wat ze in de natuur kan vinden
Wildplukken: deze voedzame planten vind je in de natuur
“Wildplukken is onze natuurlijke toestand,” zegt wildplukker Edwin Florès

-Dit artikel bevat een of meerdere affiliate links-