Waar zijn de vlinders gebleven – en hoe krijgen we ze terug?

Zag jij deze zomer ook opvallend weinig vlinders rondfladderen? Dat klopt, het gaat namelijk niet zo goed met deze gevleugelde diertjes. De afgelopen jaren zagen we steeds minder vlinders en zijn verschillende soorten zelfs helemaal verdwenen. Hoe komt het dat rupsen en vlinders het zo moeilijk hebben in ons land, en wat kunnen we doen om ze te helpen?

Nog maar de helft aan vlinders dan ‘normaal’

Het gaat al veel langer niet zo best met de vlinders, maar vergeleken met de afgelopen vijftien jaar was afgelopen voorjaar een dieptepunt. Dit kwam vooral door de droge nazomer van 2022, en daarbovenop het natte voorjaar dat volgde. Wat veel mensen al vermoedden, wordt ook bevestigd door de cijfers van de Vlinderstichting. Die telden nog maar de helft aan vlinders dan normaal. En dat te bedenken dat ‘normaal’ al veel minder is dan zo’n dertig jaar geleden. Volgens het Centraal Bureau van Statistiek waren er eind van de 19e eeuw ruim 80 procent meer vlinders dan nu.

Hoe komt het dat er minder vlinders zijn?

De terugname van vlinders is een gevolg van onze klimaatverandering. Het warmere weer is op zich niet zo’n probleem voor de vlinders, maar de bijkomende droogte wel. De soorten die afhankelijk zijn van bepaalde planten die in deze periode moeten groeien, kunnen daardoor te weinig voeding vinden. Andere mogelijke verklaringen zijn de verstedelijking, het toenemende gebruik van pesticiden en andere chemische effecten zoals fijnstoffen.

Er is gelukkig ook goed nieuws. Onder de juiste omstandigheden kúnnen vlinders weer terugkomen. Ze leggen namelijk heel veel eitjes, soms wel honderden tegelijk.

Wat kun je zelf doen voor meer vlinders?

Maak je tuin vlindervriendelijk! Dit doe je door de juiste planten, inrichting van je tuin en voldoende diversiteit.

1. Creëer het ideale restaurant voor vlinders

Vlinders leven van nectar, de zoete stof die in bloemen zit. Voorbeelden van een goed vlindermenu zijn onder meer bloeiende lavendel, herfstaster, winterheide en natuurlijk de vlinderplant. Ook houden vlinders van kruiden zoals rozemarijn en tijm.

• Kies voor lokale en onbespoten planten

Helaas staan onze tuincentra vol met gecultiveerde en exotische planten. Heel mooi, maar insecten hebben hier weinig aan. Je kunt het best kiezen voor inheemse planten die gifvrij zijn.

• Vergeet de rupsen niet

De rups is het begin van een vlinder, dus zijn voedselplanten voor rupsen in je tuin ook belangrijk. Waar vlinders niet zo kieskeurig zijn, geldt dit anders voor rupsen. Deze zijn nogal selectief en lusten alleen zogeheten waardplanten. Voorbeelden hiervan zijn de Oost-Indische kers, pinksterbloem, verschillende distelsoorten, brandnetel en klaver.

Tip: de klimop (Hedera helix) is een goede aanwinst in je tuin door de dubbele functie. In het najaar biedt de klimop nectar voor de vlinders en in de zomer snoept de rups van het Boomblauwtje er graag van.

• Zorg voor zonnige en beschutte plekken

Vlinders, maar ook bijen, houden van warmte en zon. Ze zitten het liefst op een plek uit de wind waar ze kunnen opwarmen. Zorg daarom in je tuin voor zowel nectarrijke planten in de zon als beschutte plekjes. En door variatie in de hoogte van planten en bloemen, kunnen vlinders makkelijk door de tuin navigeren.

• Maak je tuin niet té netjes

Laat gerust wat afgevallen bladeren liggen en uitgebloeide planten staan. Dit is voor vlinders een fijne beschutting tegen regen en kou. Ook zijn dit goede plaatsen waar eitjes en rupsen kunnen overleven.

Jaarlijkse vlindertelling

Of er volgend jaar weer meer vlinders onze tuin opvrolijken, wordt duidelijk met de jaarlijkse telling van de Vlinderstichting. Zo kan makkelijk gezien worden hoe het gaat met de dagvlinders, welke soorten het goed doen en welke juist minder. Rond eind maart en begin april, zullen veel vlinders uit hun winterslaap komen door uit hun pop te kruipen. De meeste zullen in het voorjaar te zien zijn. Maar ook in de winter kun je al diverse soorten tellen. Zelf meehelpen in je eigen tuin? Dit kan met de zogenoemde kwartiertelling in de app ButterflyCount. Snel, makkelijk en leuk!