Hoe vervuilend is vuurwerk eigenlijk?

In alle eerlijkheid moet ik dit verhaal beginnen met een bekentenis: ik heb niks met vuurwerk. Niet alleen snap ik niet dat je letterlijk honderden euro’s de lucht in knalt, maar ik vind vuurwerk ook nog eens doodeng. Ik herinner me menig oudjaarsavond waarop ik stijf van de spanning mijn weg zocht door een zee van voetzoekers, rotjes en vuurpijlen. Niks voor mij. Elk jaar hoop ik dan ook vurig dat er nu eindelijk eens een verbod komt. Los daarvan vraag ik me ook af hoe vervuilend vuurwerk eigenlijk is?  

Vuurwerk

De afgelopen twee jaar mocht er in heel Nederland nergens vuurwerk worden afgestoken. Dat had natuurlijk alles te maken met de pandemie en de dreigende overbelasting van ziekenhuizen. Voor corona belandden namelijk jaarlijks honderden mensen op oudjaarsavond bij de eerste hulp of de huisartsenpost. Dat waren trouwens niet alleen de mensen die het vuurwerk afstaken, maar ook de omstanders.

Op 1 januari 2021 werden er dan ook veel minder vuurwerkslachtoffers geteld dan de jaren ervoor. Maar op 1 januari 2022 was dit aantal al weer verdubbeld. Ook al was er daarmee nog steeds sprake van een daling van 40 procent ten opzichte van 2019 toen we nog onze goddelijke gang konden gaan. Hoe het dit jaar zal zijn, weten we natuurlijk niet, maar ik hoor bij mij in de buurt al weer flink wat geknal en de verkoop van vuurwerk dreigt weer recordhoogtes te bereiken, dus ik houd mijn hart vast.

Geluidsarm en diervriendelijk

In Gent, waar ik dit jaar het nieuwe jaar inluid, zet de gemeente in op een geluidsarmer en diervriendelijker vuurwerk. Dat wil zeggen: kleinere vuurwerkpijlen, minder buskruit en pijlen die minder hoog afschieten zodat er minder geluidsoverlast is. Hier wordt dan ook geen vuurwerk afgeschoten door jan en alleman, maar er is klokslag middernacht een vuurwerkshow die door de gemeente wordt verzorgt, terwijl de bewoners (en toeristen zoals ik) het glas heffen op de Voorhoutkaai.

Een andere sympathieke manier om oud en nieuw in te luiden, is met digitaal vuurwerk. Zo zag ik deze week een sympathiek initiatief voorbij komen op LinkedIn: steek je geld niet in de fik, maar in een goed doel. En dat geld is potentieel heel veel, want de vuurwerkbranche verwacht dat er dit jaar voor 85 miljoen euro (!) aan legaal vuurwerk verkocht gaat worden.

Met feelgood vuurwerk, zo luidde het bericht, kan je genieten van een virtuele vuurwerkshow op je telefoon terwijl daklozen voorzien worden van een warm sheltersuit. Kijk, en dan wordt het niet alleen leuk om je geld uit te geven aan ‘vuurwerk’, maar zet het ook nog zoden aan de dijk.

Hoe vervuilend is vuurwerk?  

Maar goed, terug naar de vraag: hoe vervuilend is (traditioneel) vuurwerk nou eigenlijk?

• Knalvuurwerk bestaat voornamelijk uit buskruit, wat hoge concentraties fijnstof veroorzaakt. Het eerste uur van 2020 was de concentratie fijnstof in de lucht 33 keer zo hoog als normaal. En in Den Haag zelfs 100 keer zo hoog.
• Siervuurwerk bevat ook buskruit, maar ook nog eens zware metalen zoals barium, antimoon, strontium en koper. Die zorgen voor de mooie kleuren en effecten, maar zijn ook schadelijk voor de gezondheid van mens en dier. Koper is in hoge concentraties zelfs giftig voor dieren die in het water leven.
• Het RIVM berekende dat 10 procent van de zware metalen in de lucht terecht komt. De rest verdwijnt in het riool en komt in het oppervlaktewater en de bodem terecht.  
• Niet al het vuurwerk is toegestaan in Nederland. Naar schatting is 30 procent van het vuurwerk in Nederland illegaal. In dit vuurwerk kunnen nog meer schadelijkje stoffen zitten zoals cadmium en perchloraat. Voor het milieu zijn deze stoffen nog schadelijker, maar ook voor onze eigen gezondheid zijn die zware metalen niet goed.
• Dan is er ook nog vuurwerk waarbij plastic uit elkaar knalt. Dit is lastig op te ruimen en breekt niet af in de natuur.
• Veel vuurwerkafval blijft liggen op straat of in de natuur. Elk jaar zijn er meer dan 800 vrachtwagens nodig om dat afval (zo’n 10 miljoen kilo) op te ruimen. Dat bestaat uit karton, papier, plastic en zware metalen. Er kan ook ongebruikt vuurwerk tussen zitten of vuurwerk dat niet goed is afgegaan.
• Vuurwerk veroorzaakt ook geluidsoverlast. Niet fijn voor mensen zoals ik of huisdieren, maar ook niet fijn voor bijvoorbeeld vogels, die gedesoriënteerd raken van het vuurwerk en het geknal. Zij vliegen in blinde paniek tegen ramen en hoogspanningskabels.

Hoe vier jij oud en nieuw dit jaar? Steek je vuurwerk af? En hoe doe je dat zo duurzaam mogelijk? Koop je bijvoorbeeld geen vuurwerk met plastic en ruim je al het afval meteen weer op? Laat het ons weten door hieronder een reactie achter te laten.