Deze Europese steden zetten volop in op vergroening

De klimaatcrisis raakt steden in heel Europa. Hittestress, wateroverlast en vervuiling dwingen ons om anders naar onze leefomgeving te kijken. Gelukkig ontstaan er overal inspirerende initiatieven die steden leefbaarder en duurzamer maken door vergroening. Van zwemmen in de Seine tot kortingen voor milieubewust gedrag van toeristen: dit zijn de steden die het voortouw nemen.

Zwetend zat ik achter mijn computer in een videocall met iemand die al zijn hele leve in Parijs woont. Opgewonden vertelde hij dat hij die middag voor het eerst ging zwemmen in de Seine. Samen met zijn vriendin hadden ze zich ook aangemeld voor een onderzoek om hun gezondheid na het zwemmen een aantal weken te monitoren.

Zwemmen in de Seine in Parijs

De Seine was sinds 1923 verboden terrein voor zwemmers vanwege vervuiling (door onder andere het riool) en de drukke scheepvaart. Maar dankzij een schoonmaakproject van 1,5 miljard dollar – opgezet in het kader van de Olympische Spelen – voldoet de rivier nu aan de Europese waterkwaliteitsnormen. En dus mag er sinds deze zomer op bepaalde plekken weer worden gezwommen.

Deze ontwikkeling maakt deel uit van een bredere strategie van vergroening in Parijs. Parkeerplaatsen worden omgetoverd tot groene pleinen (sinds 2020 zijn er 20.000 parkeerplaatsen komen te vervallen). Er worden 500 nieuwe verkeersvrije straten aangelegd (wat het totaal op 700 maakt). Geveltuinen worden gestimuleerd en stadsboerderijen krijgen steun van de gemeente. Zelfs de Champs-Élysées krijgt een groene make-over.

Die vergroening van Parijs onder leiding van burgemeester Anne Hidalgo is ook hard nodig, want in vergelijking met andere Europese steden loopt Parijs behoorlijk achter als het gaat om groene infrastructuur, zoals privétuinen, parken en straten met bomen. Dat merkte ook Wyke op toen ze vorige zomer, vlak voor de Spelen, weer eens in Parijs was en schrikbarend weinig groen zag en dus ook weinig vogels, vlinders en bijen opmerkte. In Parijs beslaan de groene gebieden nu 26% uit van de stad, terwijl het gemiddelde in Europese steden op 41% ligt. Goed dus dat Parijs een inhaalslag aan het maken is.

Overigens is Parijs niet de enige grote Europese stad waar je in de rivier kan zwemmen. In het Zwitserse Basel nemen de bewoners in de zomer massaal een duik in de Rijn. En ook in Kopenhagen wordt in de haven gezwommen die in midden jaren ’90 nog sterk verontreinigd was, omdat rioolwater, olie en afvalwater van de industrie rechtstreeks het water instroomde. Het was zelfs verboden om er te vissen.

Lees ook: Met de trein naar het verrassend mooie Basel En: Dit zijn de lekkerste vegan restaurants van Parijs

Kopenhagen beloont toeristen voor duurzaam gedrag

Over Kopenhagen gesproken: deze stad heeft al jaren een reputatie op het gebied van vergroening en duurzaamheid en wil in 2030 de eerste CO₂-neutrale hoofdstad ter wereld zijn. Windenergie, groene daken en brede fietspaden zijn hier al de norm en onlangs kwam de stad in het nieuws omdat de gemeente hard bezig is een ‘sponsstad’ te worden met ondergrondse tunnels om overtollig regenwater op te vangen.

Ook jij kunt als toerist voordeel hebben bij de groene inslag van Kopenhagen, want de stad geeft toeristen nu ook korting op bijvoorbeeld musea of boottochten als ze duurzaam gedrag vertonen via het programma CopenPay. Denk aan fietsen, afval oprapen of plantaardig eten bestellen. Bistro Lupa is qua plantaardig eten trouwens een aanrader: niet per se goedkoop, want met een Michelin Green Star, maar ook niet zo onbetaalbaar als sommige michelin-sterren-restaurants. Wyke heeft er heerlijk gegeten. Maar dat terzijde.

In Kopenhagen is zwemmen in natuurwater heel gewoon, denk aan de haven die we eerder noemden, waar mensen vlakbij de Inderhavnsbroen middenin het centrum zwemmen (zomer én winter!). Maar ook iets verderweg in Nordhavn vind je de Badezone Sandkaj. Deze officiële zwemzone ligt aan een levendige boulevard vol cafés en restaurants, wat zorgt voor een ontspannen strandsfeer. Zwemmen is hier alleen toegestaan in het afgebakende gebied en gebeurt op eigen risico, want er is geen toezicht.

Wildwaterbaan door München

Midden in het bruisende München (de 3e grootste stad van Duitsland) ligt een groene oase waar je bijna vergeet dat je in een grote stad bent: de Englischer Garten. Dit gigantische stadspark – groter dan Central Park in New York – is geliefd bij wandelaars, fietsers, picknickers én zwemmers en brengt vergroening naar een next level. Op zomerse dagen springen mensen in het frisse water van de riviertjes die door het park stromen, terwijl op de beroemde Eisbach zelfs surfers hun kunsten vertonen, gewoon tussen de bomen.

Het park bewijst hoe waardevol groen in de stad is: het biedt verkoeling, ontspanning en ruimte voor spontane ontmoetingen. De Englischer Garten is niet alleen een park, maar een levensstijl – en een voorbeeld voor andere steden die werk willen maken van een leefbare toekomst.

Amsterdam zet in op groene daken

Ook Amsterdam maakt werk van vergroening. Zo heeft de stad inmiddels 9 officiële zwemplekken, waaronder het Oosterdok bij het oude Marineterrein, maar ook op andere plekken wordt bij warm weer volop gezond en gezwommen. Daarnaast stimuleert de stad via subsidies de aanleg van groene daken, geveltuinen en mini-tuintjes. Zo krijgen bewoners die dit jaar een geveltuin aanvragen, in het kader van het 750-jarig bestaan van de stad, een biologische geveltuinpakket van Sprinklr voor 7,50. Het animo hiervoor is inmiddels zo hoog, dat de wachttijden aardig opgelopen zijn (het kan meer dan 4 maanden duren voordat de geveltuin er ligt).

Deze groene ingrepen helpen tegen hittestress, vangen regenwater op en dragen bij aan de biodiversiteit. Al kampt de stad ook met problemen. Zo was deze week in het nieuws dat de bomen in Amsterdam voor het vierde jaar op rij minder hard groeien en dat baart zorgen.

Barcelona: stadsblokken zonder auto’s

Barcelona experimenteert in het kader van vergroening met zogenoemde superblocks: groepen van negen stadsblokken waar autoverkeer wordt geweerd en ruimte wordt teruggegeven aan bewoners. Dit leidt tot minder geluid en vervuiling, en juist meer plek voor groen en ontmoeting.

Wereldwijde voorbeelden

Singapore: de stad als tuin

Singapore wordt niet voor niets de “City in a Garden” genoemd. Verticale tuinen, sky parks en groenbeleid zijn volledig geïntegreerd in de stedelijke ontwikkeling. Elke nieuwe bouwontwikkeling moet minstens evenveel groen toevoegen als er was. In het kader van vergroening lijkt ons dat niet meer dan fair.

New York: van spoorbaan naar groen

De High Line in New York is een voorbeeld van hoe oude infrastructuur kan veranderen in groene oases. Deze oude, industriële spoorlijn werd een lineair park, middenin Manhattan. Andere steden volgden dit voorbeeld van vergroening, zoals Seoul en Madrid, waar wegen plaatsmaakten voor water en natuur.

Waarom vergroening zo belangrijk is

Groene steden zijn gezondere steden. Vegetatie verlaagt temperaturen tijdens hittegolven, vermindert overstromingsrisico’s tijdens hevige regenval en stimuleert sociale interactie. Want wat is er nou fijner dan samen met je buren werken aan vergroening van jou straat of wijk? Onderzoek toont bovendien aan dat toegang tot natuur stress vermindert, beweging bevordert en zelfs leerprestaties verbetert. Daarnaast zorgt groen voor een gezondere luchtkwaliteit. Geen overbodige luxe in drukke steden.

Wat doet jouw gemeente?

De beweging is begonnen, maar het werk is nog lang niet af. Wat doet jouw gemeente aan vergroening? Laat het ons weten – dan maken wij een overzicht van de groenste gemeenten van Nederland.