Zo, en nu even lekker niksen

Deze kerst kreeg ik het boek Niksen, lang leve het lanterfanten cadeau. Een weinig subtiele hint, want niksen is niet per se mijn sterkste kant. Er is altijd wel wat te doen namelijk, van taarten bakken tot tuinieren. En van lange wandelingen maken tot een wijntje drinken met vriendinnen en lekker bijkletsen. Het komt maar zelden voor dat ik helemaal ‘niks’ doe en alleen maar voor me uit zit te staren. Dus ging ik er dit weekend eens goed voor zitten om te studeren op de kunst van het niksen met het boek van Maartje Willems en Lona Aalders.

Wat is niksen eigenlijk?

Niksen is, volgens het Amerikaanse Time althans, een typisch Nederlands concept. Na het Deense hygge (gezellig, knus) en het Zweedse lagom (precies goed zoals het is) werd het Nederlandse niksen in 2019 toegevoegd aan het rijtje positieve Noord-Europese invloeden. In het artikel wordt niksen vertaald met ‘niets doen’. En dat kan dan weer variëren van muziek luisteren tot naar het plafond staren, als het maar geen doel heeft.

Maar doelloos rondhangen, is nog niet zo makkelijk als het lijkt, zo stellen de makers van het boek meteen op de eerste bladzijden. Al snel komen ongevraagde, existentiële vraagstukken opborrelen. Over wat je nou eigenlijk écht met je leven wilt bijvoorbeeld. En omdat het antwoord op dit soort vragen vaak niet zo eenvoudig is, zoeken we al snel afleiding door iets te gaan doen. Een cake bakken bijvoorbeeld. Of je kast opruimen. Boodschappen doen. Of het aanrecht schoonboenen. Je vriend(in) appen of even over je timeline scrollen, terwijl je gedachteloos een hand chips naar binnen propt.

En dat, lieve mensen, telt dus allemaal niet als niksen. Deze ‘activiteiten’ zorgen namelijk voor afleiding. Het is een vlucht voor je rondtollende gedachten of juist voor verveling. Terwijl niksen juist géén doel mag hebben. Het is op een onbewaakt moment niets te doen hebben en dan ook niets verzinnen om te doen, maar gewoon even met een kop warme thee in je handen uit het raam staren. Of even achterover in de kussens leunen en je gedachten de vrije loop laten gaan.

Niksen of meditatie

En daar komt dan ook meteen het verschil met meditatie of mindfulness om de hoek kijken. Want hoewel die twee ‘activiteiten’ (het woord zegt het al) op het eerste gezicht vrij ‘niksdoenerig’ lijken, is het hard werken. Bij meditatie en mindfulness ben je namelijk druk bezig om je aandacht in het hier en nu te houden en je gedachten vooral niet te laten afdwalen naar die leuke vakantie van vorig jaar, de boodschappen die je straks nog moet doen of de opmerking die je buurjongen net maakte. En dat mag bij niksen nou juist wel. Niksen heeft namelijk geen doel, hadden we al geconstateerd, behalve dan misschien de boel de boel laten en een beetje chillen.

Verveling

Iets dat we allemaal goed zouden kunnen gebruiken, al zag ik deze week een Loesje-poster voorbijkomen met de tekst Dit jaar hoop ik wat minder tijd voor mezelf te hebben. Ook herkenbaar. Het afgelopen corona-jaar hebben heel wat mensen zich het schompes verveeld en die zijn nu juist wel weer klaar met dat navelstaren binnen vier muren. Maar er zijn er ook, die met de kinderen én kantoor aan huis geen idee meer hebben wat ‘tijd voor jezelf’ überhaupt nog betekent, laat staan een beetje niksen en weg dromen.

In de Middeleeuwen droomden we al over niks doen, terwijl de maatschappij juist het harde werken promootte, want ledigheid is des duivels oorkussen. En hoewel we de afgelopen honderd jaar in Nederland van een zevendaagse werkweek naar een gemiddelde werkweek van 31 uur zijn gegaan, lijkt de behoefte aan rust de afgelopen honderd jaar onverminderd.

Chillen, onthaasten en loungen

We hebben het al decennialang over chillen, relaxen, onthaasten en loungen. Boeken als The 4 hour workweek van Timothy Ferriss gaan als zoete broodjes over de toonbank en artikelen over minder werken worden massaal gelezen. En hoewel, volgens het boek Niksen, 70% van de mensen blij is met de hoeveelheid vrije tijd die we hebben, ervaren we het leven wel als druk en zouden we het wat rustiger willen. Maar ‘niksen’, zo vinden we vaak, is iets dat je moet verdienen. Misschien is dat dan ook onderdeel van het probleem.

Hoe kijk jij hier tegenaan? Moet je niksen verdienen? En hoe vaak ben jij in staat om te niksen? Laat het ons weten door hieronder een reactie achter te laten.