Je vervelen: dit is waarom het zo goed voor je is

Heel eerlijk gezegd is het heel lang geleden dat ik me verveelde. Ik probeer mezelf wijs te maken, dat dit komt, omdat ik een actief en productief leven leid. Bovendien ben ik creatief genoeg om mezelf te vermaken op de momenten dat er even niks te doen is. Maar in alle eerlijkheid komt het erop neer dat ik op al die kleine niks-momentjes naar mijn telefoon grijp om mijn email te checken, mijn agenda te bestuderen, door mijn social tijdlijn te scrollen of te appen. De momenten waarop ik echt voor me uit zit te staren en me intens zit te vervelen zijn sinds mijn kindertijd niet meer voorgekomen. En dat is jammer, zo blijkt.

Boeken, studies en challenges

Verveling is sinds een paar jaar een regelmatig terugkerend onderwerp van gesprek. Er zijn boeken over geschreven, studies naar gedaan en challenges voor georganiseerd: laten we ons weer eens wat vaker vervelen. Maar de eindeloze stroom smartphones, tablets en ultralichte laptops die we de hele dag mee sjouwen, zorgen ervoor dat er continu afleiding voor handen is. En dat leidt –kort gezegd- tot een informatie-overload en een gebrek aan creativiteit en empathie.

Verveling als wortel van het kwaad

Verveling is geen nieuw gespreksonderwerp. In het verleden lieten vele filosofen al hun licht schijnen over dit thema. Zo stelde Kierkegaard (1813 – 1855) dat verveling de wortel van het kwaad is. Ook de Britse filosoof Russell (1870 – 1972) vond dat minstens de helft van alle menselijke zonden werd veroorzaakt door verveling. Een eeuw eerder schreef Voltaire in Candide ook al dat arbeid ons behoedt van drie grote rampen: de verveling, de ondeugd en de armoede. En nog weer eerder in de tijd zei de Italiaanse staatsfilosoof Machiavelli (1469 -1527) dat het ergste in het leven geen zorgen, noch armoede, noch verdriet, noch zelfs de dood is, maar de verveling.

Kijk je naar de Nederlandse taal, dan voorspelt verveling ook hier in ons kleine landje weinig goeds. Zo spreek de uitdrukking ledigheid is des duivels oorkussen boekdelen, want niets te doen hebben, leidt tot misdaden – zo is de conclusie. En ook de Van Dale omschrijft verveling als ‘een onaangenaam gevoel van leegte zodat de tijd lang lijkt’. Met de nadruk dus op onaangenaam. Verveling, kortom, daar lijkt weinig goeds uit voort te komen. Maar is dat wel zo?

Onderzoek naar verveling

Sociaal psycholoog Timothy Wilson deed in 2014 onderzoek naar verveling. Hij liet de deelnemers een kwartier lang in een saaie ruimte zitten zonder afleiding. Dit werd door hen als bijzonder onplezierig ervaren. Sterker nog: in de tweede fase van de proef bleek dat de deelnemers zichzelf liever een pijnlijke schok toedienden dan dat ze zich verveelden.

Toch lijkt er tegenwoordig een schreeuwende behoefte aan verveling en zien we het dus niet meer als de wortel van het kwaad. Verveling-onderzoeker Dr. Sandi Mann zegt in een interview:  “Zodra je begint met dagdromen en je geest laat afdwalen, begin je een beetje verder te denken dan het bewustzijn. Dan kom je een beetje in het onderbewustzijn terecht. Hierdoor ontstaan andere verbindingen.” Ook de Amerikaanse hoogleraar psychologe Heather Lench stelt dat vruchtbare verveling een functionele emotie is, die ervoor zorgt dat we op zoek gaan naar nieuwe doelen en ervaringen. Het brengt ons dus verder.

Eureka-momenten

De Nederlandse hoogleraar cognitieve neurologie Erik Scherder zegt in een interview met Trouw dat als je je brein overlaadt met prikkels er oppervlakkigheid ontstaat. “Als je niet veel te doen hebt, is dat een gelegenheid voor het default mode network in de hersenen om flink actief te worden. Op dat soort momenten kun je ogenschijnlijk spontaan op nieuwe gedachten komen. Als je steeds prikkels krijgt, krijgen je hersenen geen rust. Dat is problematisch, omdat je dan dat soort Eureka-momenten niet zult krijgen.”

Bored and Brilliant

Met deze gedachte ging de Amerikaanse tech-journaliste Manoush Zomorodi aan de slag. Zij organiseerde met haar Podcast de ‘Bored and Brilliant Challenge’ en kreeg 20.000 aanmeldingen van mensen, die bereid waren hun telefoon vaker te laten voor wat het was en zich dus meer te vervelen. Ze vertelt erover in haar TED Talk: how boredom can lead to your most brilliant ideas.

Op mijn thuiswerk bureau ligt een eindeloze to-do lijst op me te wachten en een lang weekend als Pinksteren schreeuwt om sociale afspraken, telefoontjes en binge-watch marathons. Maar ik besloot om me -in ieder geval vandaag- eens stierlijk te gaan vervelen. En ik kan je vertellen; dat is nog niet makkelijk. Er staan lege potten in de tuin, die gevuld moeten worden met planten en zaadjes. De ramen moeten gelapt. Mijn zomerkleren hangen nog steeds niet in de kast (het is bijna juni!) en eigenlijk moet ik ook boodschappen doen, wil ik die serie afkijken en beginnen in dat nieuwe boek. Enfin: vandaag wordt een uitdaging.

Verveel jij je nog wel eens? Laat het ons weten en deel je tips en ervaringen door hieronder een reactie achter te laten.