Duurzaam koffiezetten: wat is beter koffiecups, pads of filterkoffie?

Ik begin maar meteen met een bekentenis: ik drink geen koffie. Dat heeft niets met duurzaamheid of gezondheid te maken: ik vind het gewoon niet lekker. Je zou dus kunnen zeggen dat ik me op glad ijs begeef door het over koffie te hebben, toch ga ik het toch doen. Want tijdens een familiebezoekje vroeg ik me af: wat is eigenlijk duurzamer, koffiepads of koffiecups?

Een ‘gewoon’ kopje koffiezetten met een filter is er bij de meeste mensen uit mijn omgeving niet meer bij. Ook hier heeft het gemak het overgenomen en dus worden er koffiepads of (in de meeste gevallen) cups gebruikt. Want cups, zo heb ik me laten vertellen door de koffiesnobs uit mijn inner circle, zorgen voor veel lekkerder koffie dan pads. Of dat zo is, laat ik als niet-kenner even in het midden. Maar wat is duurzamer: koffiepads of koffiecups?   

Koffie op maat: minder verspilling

Het grote voordeel van het zetten van één kopje koffie (met pad of cup), is dat je niet (zoals vroeger) met een hele pot blijft zitten die je misschien niet opdrinkt. Van alle drank die we weggooien, bestaat maar liefst 60% uit koffie en thee. Zonde dus. Koffie en thee kan je trouwens, als het afgekoeld is natuurlijk, prima gebruiken om je planten mee water te geven. Dat geeft net wat extra voeding (lees voor meer tips over natuurlijke plantenvoeding dit artikel).

Het zetten van een kop koffie is verantwoordelijk voor de helft van de klimaatimpact van je bakkie leut. Dat heeft te maken met bovengenoemde verspilling, maar ook met het energieverbruik. Het meest duurzame is dus om niet te veel koffie te zetten én om het apparaat na gebruik meteen uit te zetten (ook in de stand-by modus verbruik je energie).

Wil je toch het liefst ‘ouderwetse’ filterkoffie (sinds een paar jaar weer helemaal terug dankzij grootstedelijke hipsters uit bijvoorbeeld New York City), maak dan een goede inschatting van hoeveel koffie je wilt gaan drinken en giet het in een thermoskan, zodat het lekker warm blijft en je het later op de dag nog kan drinken.

Koffiecups en pads zorgen voor meer afval

Koffiecups en -pads zijn dus goed tegen verspilling. Maar de andere kant van het verhaal is, dat je zowel met koffiecups als met -pads meer afval creëert dan met filterkoffie. Alleen al in Nederland worden miljoenen koffiecups en -pads per dag gebruikt. En waar laten we die?

Koffiefilters en -drap mogen bij het GFT-afval. Sinds januari 2023 mogen ook koffiepads bij het gft-afval. Het inleveren van koffiepads en theezakjes levert jaarlijks zo’n 88 miljoen kilo extra compost. Maar koffiecups kunnen natuurlijk niet bij het gft-afval. De cups bestaan vaak uit aluminium. Op zich een fantastisch materiaal: het is licht en laat geen licht of lucht door, waardoor de koffie lekker vers blijft. Maar: aluminium is niet zo goed voor het milieu. Het wordt gemaakt van bauxiet en het delven daarvan vreet energie en verwoest de natuur. Volgens het MIT (Massachusetts Institute of Technology) herstelt zo’n ecosysteem zich nooit meer. Bovendien komen er giftige stoffen vrij bij het omsmelten van het materiaal tot aluminium.

Sommige merken koffiecups hebben een eigen inzamelsysteem waarmee ze worden gerecycled. Althans, dat is de belofte, want ook dan belandt nog steeds driekwart van deze braaf ingeleverde cups bij het restafval. En bij het restafval betekent in de praktijk dat de cups verbrand worden (en dus niet opnieuw gebruikt).

Ook de cups met een Kiemplant logo of een OK Compostlogo moeten trouwens bij het restafval, omdat het composteren niet snel genoeg gaat voor de composthoop. Of, zoals de Volkskrant al eens schreef: ‘afbreekbare’ koffiepads en cups maken hun belofte meestal niet waar.  Want veel van deze cups van maïs of suikerriet bevatten toch ook plastics die niet goed afbreekbaar zijn. Ook koffiepads bevatten vaak (deels) plastic (net als sommige theezakjes) en moeten dus ook bij het restafval.

Er zijn ook herbruikbare koffiecups te krijgen. Dat is de meest duurzame manier om met cups te werken, want deze kunststof cups gaan makkelijk 50 keer mee. Je zet er koffie mee, leegt de cup in de GFT-bak, spoelt de cup om met koud water (want dat is beter voor de energierekening) en gebruikt de cup weer opnieuw.

Wat is dus de beste keuze?

De meest duurzame keuze is nog steeds het zetten van filterkoffie, mits je niet meer zet dan je opdrinkt, want dat zorgt voor verspilling (en dat is niet duurzaam). Wat je met al de overgebleven koffieprut kan doen, lees je hier.

Die verspilling heb je niet bij cups of pads, maar de cups zorgen dan weer voor een berg afval. Daarbij komt dat aluminium heel slecht is voor het milieu en de cups zo lastig te recyclen zijn, dat zelfs bij de speciale programma’s hiervoor nog steeds maar een kwart ook echt gerecycled wordt. En pads kunnen (net als sommige theezakjes) microplastics bevatten, dus kunnen slecht zijn voor het milieu.

Wat is dan de beste optie? Zowel bij de cups als bij de pads zijn herbruikbare varianten te koop. Het is even een gepriegel, want je moet de koffie eruit schrapen en de cups en pads (met koud water) schoonspoelen, maar dan zet je wel zuivere koffie. Koffie met een (herbruikbaar) filter kan ook of met een french press of percolator. Drink die koffie dan wel helemaal op! En zet al je apparaten na gebruik ook echt uit, dus laat ze niet op standby staan.

Lees ook welke koffiemerken het meest duurzaam is. En waarom plantaardige melk duurzamer is dan koeienmelk. En welke havermelk het beste uit onze test kwam voor een latte.