Waarom is hout een duurzaam bouwmateriaal?

Het is me nu al twee keer overkomen, dat iemand met grote stelligheid zei: “Hout is sowieso niet duurzaam.” De eerste keer ging het over een houten vloer, de tweede keer ging het over bouwen met hout. En dat terwijl bouwen met hout een vogelvlucht neemt, juist vanwege die duurzaamheid. Tijd dus om eens in de wereld van hout te duiken, want wat is er zo duurzaam aan hout? Leidt het kappen van bomen niet tot ontbossing?

Duurzaam hout

We moeten allereerst even beginnen met een kleine nuance, want er is hout en er is hout. Met andere woorden: hout is wel degelijk een milieuvriendelijk materiaal, maar dan moet het wel uit een duurzaam beheerd bos komen. Dat betekent dat bij het kappen van het hout rekening wordt gehouden met de ecologische functie van het bos als natuurlijke habitat voor planten en dieren. Die mag dus niet aangetast worden. Verder moeten er nieuwe bomen geplant worden, waardoor het hout niet ‘opraakt’ en er geen kale vlaktes ontstaan. In die zin is er dus ook geen sprake van ontbossing. Je herkent duurzaam hout aan het FSC en PEFC keurmerk. Tweedehands hout gebruiken kan natuurlijk ook.

Het stenen tijdperk

Bouwen met hout is in Nederland een relatief nieuw fenomeen. Terwijl Canada, de Verenigde Staten, Duitsland, Oostenrijk en de Scandinavische landen al veel langer bouwen met hout, zijn we hier een beetje in het stenen tijdperk blijven hangen. Baksteen, beton en kunststof kozijnen was lange tijd de norm. Als je met hout wilde bouwen, kreeg je vragen over brandveiligheid, isolatie en de beschikbaarheid van het materiaal. Maar hout wint geleidelijk aan terrein. In 2021 bestond 5 procent van de totale nieuwbouw geheel of gedeeltelijk uit hout. En Amsterdam wil zelfs dat 20% van de nieuwbouw in 2025 uit hout bestaat.

Eerste Nederlandse buurt met houten huizen

In het kader van die ambitie is het dan misschien ook geen verrassing, dat de hoofdstad de eerste Nederlandse gemeente wordt met een compleet houten buurt. In Amsterdam-Zuidoost worden 700 nieuwe houten woningen gebouwd voor 2.100 bewoners. De eerste woningen in deze houten buurt moeten in 2026 worden opgeleverd.

Eind vorig jaar werd de eerste houten woontoren van Amsterdam, Haut, al opgeleverd. Met 73 meter en 21 verdiepingen is dit de hoogste houten woontoren van Europa. Al is het misschien niet helemaal eerlijk om dat zo te zeggen, want bij de bouw is gebruik gemaakt van een combinatie van hout,  beton en staal. Maar toch, het aandeel hout in de toren is groot. Net als in het geplande wooncomplex op de Lloydpier in Rotterdam. En in de Dutch Mountains in Eindhoven, die met 100 en 130 meter het hoogste houten gebouw ter wereld moet worden bij de oplevering in 2025.

Waarom is houtbouw duurzaam?

Hout, mits uit het goede hout gesneden (ahum), is niet alleen een mooi natuurlijk materiaal, het is ook nog eens duurzaam. Om te beginnen is het een hernieuwbare grondstof, die vanzelf weer aangroeit en daarvoor eigenlijk alleen maar de kracht van de zon nodig heeft. In de Nederlandse bouw wordt gebruik gemaakt van naaldhout uit duurzaam beheerde bossen. “Er komen nauwelijks CO2 en stikstof vrij bij de productie,” zegt Pablo van der Lugt, houtbouwdeskundige bij de TU Delft, tegen NRC. Terwijl bij de productie van beton wel degelijk CO2-uitstoot komt kijken.

Daarnaast slaat hout tijdens de groei CO2 op. Die komt pas weer vrij als de bomen wegrotten of verbrand worden. Zo stelde vastgoedontwikkelaar Lingotto in 2018 al dat er 3 miljoen kilo CO2 opgeslagen zit in het hout dat voor de Amsterdamse woontoren gebruikt werd. En de Canadese architect Michael Green (what’s in the name) zei tijdens zijn TED talk dat een houten wolkenkrabber van 20 verdiepingen gelijk staat aan 900 auto’s die een jaar lang van de weg worden gehaald.  

Hergebruik van hout

Veel van het materiaal dat we in de traditionele bouw gebruiken, kunnen we niet opnieuw gebruiken. Bij hout kan dat wel en omdat we met z’n allen naar een circulaire economie willen, is dat wel zo gunstig. Op die manier zou het hout dat gebruikt wordt in de bouw, in theorie, honderden jaren als CO2-opslag kunnen dienen. “Zie de houten constructies uit onze gebouwen in de Middeleeuwen,” illustreert Van der Lugt in het NRC. Hout is als materiaal bovendien vijf keer lichter dan beton, legt hij uit. Daarmee veroorzaakt het vervoer ervan dus minder uitstoot dan bijvoorbeeld het vervoer van stenen, staal of beton.

Meer weten over houtbouw, kijk dan ook de documentaire Houtbouwers terug van VPRO Tegenlicht (2019). Denk jij dat houtbouw de toekomst heeft? Laat het ons weten door hieronder een reactie achter te laten.