Hoe gezond en duurzaam is kokosolie?

Dat palmolie niet goed voor het milieu is, weet zo onderhand iedereen. Er worden enorme stukken regenwoud gekapt voor de plantages, wat desastreuze gevolgen heeft voor de biodiversiteit, CO2-opslag en de leefruimte voor orang-oetangs. Om maar een paar dingen te noemen. Maar hoe zit dat eigenlijk met kokosolie, vroeg één van onze lezers ons laatst. We duiken erin.

Hoe gezond is kokosolie?

Er was een tijd dat kokosolie het antwoord leek op al je vragen. Je kon er niet alleen op een verantwoorde manier mee bakken en koken, maar je kon het ook gebruiken als dagcrème, bodylotion, conditioner en zelfs tandpasta. Ik herinner me nog dat we tijdens mijn yoga teacher training in 2014 het advies kregen om de dag te beginnen met het schrapen van de tong, het drinken van een warm glas water met citroen en het spoelen van de mond met een theelepel kokosvet. Het zou een antibacteriële werking hebben en daarom goed zijn voor je gebit. Maar nadat ik een paar weken half kokhalzend van al dat vet in mijn mond boven de wastafel had gehangen, besloot ik dat het niet ‘mijn ding’ was en hing ik kokosvet weer aan de wilgen.

Inmiddels wordt er alweer jaren een felle discussie gevoerd over de magische krachten van het ‘superfood’ kokosolie. Zo stelt het Voedingscentrum dat de olie vooral uit verzadigd vet bestaat, wat je LDL-cholesterol verhoogt en de kans op hart- en vaatziekten vergroot. Juglen Zwaan van A Healthy Life stelt in een artikel uit 2018 dat deze redenering te kort door de bocht is. “Er zijn honderden factoren die bijdragen tot hart- en vaatziekten en alleen kijken naar verzadigd vet en cholesterol is veel te kortzichtig.” Zo zijn er ook studies die aantonen dat kokosvet een vergelijkbaar effect op de bloedvetten heeft als olijfolie.

In de New York Times stond vorig jaar nog te lezen dat het percentage verzadigd vet niet alleen hoger is dan dat in boter (87 procent versus 63 procent), maar dat het per eetlepel ook 15 calorieën meer heeft dan boter. Zelf geloof ik trouwens niet zo in het tellen van calorieën, maar goed: dat is een hele andere discussie. Conclusie is eigenlijk: het eten van kokosolie is prima, maar -net als bij veel voedsel- gebruik het bewust en met mate. Zo ben ik persoonlijk geen fan van al die vegan snacks en baksels waar overmatig veel kokosvet in zit. En een superfood met magische krachten is het zeker niet (al kan je je afvragen of superfoods sowieso bestaan, want wanneer is iets een superfood?). Ben je op zoek naar een olie met een hoog rookpunt, ook dan eindigt kokosolie maar net wat hoger dan olijfolie.

Hoe duurzaam is kokosolie?

Goed, dan de vraag hoe duurzaam kokosolie eigenlijk is. Kokosolie wordt gemaakt van het witte vlees in een kokosnoot, terwijl palmolie van palmvruchten wordt gemaakt. Beiden komen van een palmboom, maar van een verschillende soort. Wellicht ten overvloede, maar even ter verduidelijking. De kokosnoten voor kokosolie komen van zo’n 16 miljoen kleine boeren in landen als Indonesië, India, de Filipijnen en nog een paar landen. Van die boeren leeft 40 tot 61 procent onder de vastgestelde armoedegrens van 1,90 dollar per dag.

In 2019 kwamen kokosnoten in opspraak na een undercover onderzoek van PETA (People for the Ethical Treatment of Animals). Uit dit onderzoek bleek dat kokosnoten (met name in Thailand) geplukt werden door aapjes, die buiten werktijd vaak vastzaten met kettingen. Ze worden al jong gevangen, zitten vaak moederziel alleen, krijsen en maken steeds dezelfde bewegingen, wat op angst en stress wijst. Bedrijven, supermarkten en producenten beloofden beterschap na het publiceren van de bevindingen van PETA. En hoewel er sindsdien inderdaad steeds meer supermarktketens gestopt zijn met het verkopen van kokosmelk dat afkomstig is van door apen geplukte kokosnoten, zijn we er nog niet. Zo bleek afgelopen jaar dat de apen nog steeds (met bijbehorende wreedheid) worden ingezet en dat er nog steeds winkels zijn die deze kokosmelk verkopen.

Laten we tot slot nog even kijken naar de biodiversiteit. Uit onderzoek uit 2020 blijkt dat een miljoen liter kokosolie twintig bedreigde diersoorten aantast, terwijl palmolie er 3,8 aantast en olijfolie 4,1. Dat kokosolie zoveel negatieve impact heeft, komt volgens de onderzoekers omdat de olie op veel eilanden wordt verbouwd waar veel dieren wonen, die alleen op die plek voorkomen. Wordt de natuur aangetast door kokosolieplantages, dan is het risico al snel groot dat de daar wonende bedreigde diersoorten uitsterven. Waarmee de onderzoekers overigens niet willen zeggen dat kokosolie de aller slechtste plantaardige olie is, maar wel dat de consument alle informatie moet hebben om een duurzame beslissing te kunnen maken.

Gebruik jij veel kokosproducten, zoals kokosolie en kokosmelk? En let je daarbij op de duurzaamheid en een eerlijk loon voor de boeren? Laat het ons weten door hieronder een reactie achter te laten.