Cashews, amandelen of walnoten: welke noten hebben de minste impact op het klimaat?  

Als vegan eet ik geregeld een handje noten om in mijn eiwitten te voorzien. In mijn keukenkast vind je een eindeloze rij glazen potjes met daarin amandelen, pistachenoten, walnoten, hazelnoten, cashews en paranoten, maar welke noten zijn eigenlijk het meest duurzaam? We zoeken het uit.

Zijn noten gezond?

Laten we eerste eens beginnen bij de vraag hoe gezond noten eigenlijk voor je zijn. Even helemaal los van allergieën (want dan moet je ze natuurlijk niet eten), zijn noten gezond omdat ze rijk zijn aan vezels, eiwitten, vitamine E, B1 en ijzer en leveren ze veel onverzadigd vet (het gezonde soort vet dus). Volgens het voedingscentrum zijn er zelfs aanwijzingen dat noten beschermen tegen hart- en vaatziektes en het risico op bepaalde hartziektes zelfs met 30% verlaagt. Het eten van noten zorgt ook voor een lager cholesterolgehalte.

We hebben het dan wel over ongezouten noten. Want teveel zout kan je bloeddruk verhogen en daarmee het risico op hart- en vaatziektes juist weer verhogen. Volgens de nierstichting eet 85% van de Nederlanders meer zout dan de dagelijkse hoeveelheid die nog gezond is voor de nieren. Ook gesuikerde noten, borrelnoten of noten met chocola zijn niet per se gezond (wel lekker natuurlijk). Het voedingscentrum adviseert om dagelijks een handje ongezouten noten te eten. Ongebrand of gebrand maakt daarbij niet zoveel uit voor je gezondheid.

Welke noten zijn het gezondst?

Goed: ongezouten, ongesuikerde noten dus. Maar welke zijn dan het gezondst? Die vraag is niet heel makkelijk te beantwoorden of eigenlijk helemaal niet, want -net als bij groenten emfruit- is de ene noot de andere niet. Verschillende noten hebben verschillende voedingswaarden. Zo heeft de ene soort meer vezels en is de andere soort rijker aan eiwitten. Variatie is dus (net als bij de rest van je eten) belangrijk. Toch zetten we – voor de volledigheid – een paar populaire noten voor je op een rij:

• Amandelen zijn de meest vezelrijke onder de noten en vezels zijn goed voor de stoelgang en geven een vol gevoel (ook belangrijk als je een hongerklop hebt).
• Pistachenoten zijn rijk aan vitamine  E en ontstekingsremmende antioxidanten.
• Cashews zijn een heel veelzijdige noot, die in de vegan keuken vaak worden gebruikt als basis van sausen en taartjes, maar ook los door de curry gestrooid worden. Deze noten zitten boordevol mineralen als zink, koper en magnesium die goed zijn voor het immuunsysteem en voor het herstel van je spieren (als je veel sport of beweegt).
• Walnoten bevatten een grote hoeveelheid omega-3 vetten, die we meestal uit vis halen en zijn daardoor onmisbaar voor de vegan (al kan je ook gewoon plantaardige omega-3 met algen bijslikken indien nodig). Walnoten schijnen ook het geheugen en je cognitieve functies te verbeteren, kortom (zoals de vorm al doet vermoeden): goed voor je hersenen.   
• Pinda’s zijn officieel geen noot, maar een peulvrucht en bevatten dan ook (net als de meeste peulvruchten) heel veel eiwitten. Het is niet voor niks dat vegans veel peulvruchten eten om genoeg eiwitten binnen te krijgen (al hebben Nederlanders zelden een eiwit-tekort, ook vegans niet).
• Paranoten zijn rijk aan selenium, wat dan weer goed is voor de werking van je schildklier en dus voor je metabolisme en de regulering van je lichaamstemperatuur. Daarnaast vermindert deze noot ontstekingen en ondersteunt het hart, hersenen en je immuunsysteem (en zorgt het voor gezond haar). Maar: je max er maximaal 2 tot 3 eten per dag. Ik neem er altijd 2 bij het ontbijt bij wijze van supplement en vaar er wel bij.

Hoe duurzaam zijn noten?

Goed, verschillende soorten noten zijn dus een gezonde aanvulling op je dieet, zeker als vegetariër of vegan bent, maar welke noten zijn het meest duurzaam?

Laten we beginnen met het feit dat noten sowieso duurzamer zijn dan vlees. Dit heeft te maken met het waterverbruik, maar ook met de CO2-uitstoot. Die is bij noten vergelijkbaar met die van eieren: 3 kilo CO2-uitstoot per kilo noten en 4 kilo CO2-uitstoot per kilo eieren (lees hier waarom je minder of geen eieren meer zou moeten eten). Ter vergelijking: een kilo rundvlees heeft een uitstoot van 23,9 kilo en bij kalfsvlees is dat zelfs 27,4 kilo. Gemiddeld genomen is de uitstoot van vlees 90% hoger dan dat van noten.

Waterverbruik bij noten

Het watergebruik van noten ligt wel hoog (zeker als je het vergelijkt met andere gewassen) en de teelt vindt vaak plaats in gebieden waar water schaars is. Denk bijvoorbeeld aan de teelt van amandelen in Californië, waar veel irrigatie nodig is voor de grote hoeveelheid amandelen die daar verbouwd wordt. Ook pistachenoten en cashewnoten hebben veel water nodig.  Toch is het watergebruik per portie noten nog steeds lager dan dat per portie vlees. Al kan je dus wel op basis van watergebruik kiezen voor de noten die het minste water nodig hebben, zoals kastanjes, pinda’s en walnoten.

Ook het gebruik van pesticiden is erg hoog bij de teelt van noten waardoor het grondwater en de bodem erg vervuilt raken. Pesticiden worden bovendien geassocieerd met allerlei ziektes bij mensen, zoals Parkinson. Kies dus altijd voor biologische noten als het even ka. Die zijn wel vaak twee keer zo duur, maar je hebt maar een handjevol nodig per dag, dus kies voor minder en beter. De voetafdruk van biologische noten is op z’n minst 20% lager.

Arbeidsomstandigheden

Ook de arbeidsomstandigheden bij de notenoogst en verwerking zijn niet altijd okay. Als cashews (om maar een voorbeeld te noemen) in de supermarkt 3 euro kosten, gaat daarvan slechts 5 cent naar de pellers in India en Afrika en strijken de supermarkten de meeste winst op. Dat pellen is zwaar werk. De noten moeten eerst geroosterd worden, omdat de schil  anders te hard is om te pellen. Daarbij komt er bij het pellen van cashews een zuur vrij dat de huid verbrandt en de pellers krijgen lang niet altijd beschermende kleding (handschoenen) om dit te voorkomen. Als er wel handschoenen zijn, moeten de pellers die vaak zelf betalen, maar omdat ze zulke extreem lage lonen krijgen kunnen ze zich dat vaak niet veroorloven. Kies dus voor fairtrade om dit te voorkomen.

Waar komen de noten vandaan

Dan is er nog de hele kwestie van waar de noten vandaan komen. Hoe lokaler ze groeien en verwerkt worden, hoe minder uitstoot er is qua vervoer. Vaak groeien noten in het ene land en worden ze verwerkt in een heel ander land (allemaal omdat dat goedkoper is) voordat ze hier in Nederland in een plastic bakje in de supermarkt belanden.

Lokaal is dus beter, maar niet alle noten groeien in Nederland (of Europa). Alleen walnoten, hazelnoten en kastanjes groeien in ons eigen land en sinds een paar jaar zijn er ook Nederlandse boeren die pinda’s verbouwen, maar dat gebeurt nog op kleine schaal. Kan je dan helemaal geen noten meer eten die van ver komen? Jawel, maar kies voor biologisch en fairtrade (check de keurmerken op de verpakking).

Conclusie:

Noten zijn sowieso duurzamer dan bijvoorbeeld vlees. Maar de ene noot is de andere niet en sommigen zijn duurzamer dan anderen. Zo zijn pinda’s, kastanjes, walnoten en hazelnoten het meest duurzaam. Dat heeft te maken met het waterverbruik, de CO2-uitstoot en waar ze groeien (dus de uitstoot tijdens het vervoer). Kies zoveel mogelijk voor biologisch en fairtrade om de duurzaamheid van jouw noten te waarborgen. En, als het even kan, kies dan voor noten die niet in een plastic verpakking zitten maar die je zelf kan scheppen/tappen in je eigen verpakking (dat kan op steeds meer plekken).