De laatste jaren realiseren we ons steeds meer dat de producten die we kopen impact hebben op onze planeet. Als ik in de supermarkt sta, betrap ik mezelf er ook alsmaar vaker op. Dan sta ik bijvoorbeeld met een bak yoghurt in mijn hand en voordat ik het in m’n mandje wil gooien denk ik: wat zit hier eigenlijk allemaal in, waar komen de ingrediënten vandaan en wat voor materialen zijn er gebruikt voor de verpakking? Soortgelijke vragen zijn natuurlijk ook van toepassing op andere producten; elektronica, kleding, meubilair, noem maar op. Daarnaast zorgen bedrijven die services leveren zoals je fysio of het softwarebedrijf dat je pc veilig houdt tevens voor emissies ten gevolge van hun bedrijfsactiviteiten. Kortom, elk bedrijf heeft een milieu-impact. Wanneer je deze producten of services koopt, draag je in zekere mate hieraan bij.
Het berekenen van de CO2 footprint
Als consument kan je bewuste keuzes maken en zo je steentje bijdragen aan het verminderen van de milieu-impact van de mensheid. Marc Davidson, hoogleraar filosofie van duurzaamheid en milieu aan de Radboud Universiteit stelt ook: “Mensen hebben het recht om gevrijwaard te blijven van schade. Klimaatverandering brengt schade toe aan toekomstige generaties, mensen in kwetsbare landen en de natuur. (…) Elk mens stoot CO2 uit, dus iedereen draagt de verantwoordelijkheid om de schade die daarmee gepaard gaat, te verminderen. Bijvoorbeeld door niet te vliegen, geen vlees te eten en te letten op je gasverbruik. Consumenten zijn eigenlijk nog te passief in de klimaatstrijd.”
Maar als je duurzamere keuzes wilt maken, dan moet het bedrijf waarvan je de producten of services afneemt wel de juiste informatie kunnen verstrekken zodat je vervolgens een weloverwogen beslissing kan nemen. Daarin ligt de verantwoordelijkheid wel degelijk bij de bedrijven. Om deze informatie tastbaar te kunnen maken zijn er rekenmethodes ontwikkeld die deze informatie in kaart kunnen brengen. Een voorbeeld van zo’n rekenmethode is de ‘CO2 footprint’ berekening.
Wat wordt er gemeten?
Veel bedrijven claimen duurzaam te zijn en ‘duurzame ontwikkelingen nauw te volgen’. Maar als gekeken wordt naar de daadwerkelijke CO2-uitstoot schetst dat vaak een heel ander beeld. Zo is het omstreden Shell ook flink op de vingers getikt door Milieudefensie omdat het adverteert heel groen bezig te zijn (56% van Shells persberichten in Nederland gaan over duurzaamheid), terwijl 95% van de investeringen (in 2018 – 2020) naar zaken gingen die slecht zijn voor het klimaat. Een typisch voorbeeld van greenwashing. Het pijnlijke feit is dat het overgrote deel van de bedrijven eigenlijk nog geen idee heeft van hun milieu-impact, simpelweg omdat daar tot dusver nog weinig behoefte naar was. Gelukkig zien we wel dat steeds meer organisaties klimaat en duurzaamheid als belangrijke prioriteiten stellen. Maar als bedrijven hun ‘duurzaamheid’ in kaart willen brengen, hoe en wat wordt er dan precies gemeten?
Rekenmethodes
Bedrijven komen voor in alle soorten en maten, en bevinden zich in allerhande sectoren en markten. De broeikasgassen die bedrijven uitstoten zijn echter voor alle bedrijven gelijk (weliswaar in andere verhoudingen en hoeveelheden). Daarom is er mondiaal afgesproken dat voor het meten van uitstoot dezelfde rekenmethode gebruikt moet worden. Voor de CO2 footprint wordt dit gefundeerd door het zogeheten ‘Greenhouse Gas Protocol’. Dit protocol verschaft de standaard voor zowel de publieke als de private sector voor het meten van broeikasgassen.
Bedrijven krijgen zo inzicht in hun CO2 footprint. Wanneer een bedrijf zijn uitstoot in kaart heeft gebracht en stappen heeft ondernomen om deze te verminderen, stelt dat een bedrijf in staat om onderbouwde milieuclaims te maken. Pas dan weten wij als consument zeker dat het bedrijf ook echt duurzaam is.
3 verschillende niveaus
De vraag die nu naar boven komt drijven is; waar bestaat de uitstoot van een bedrijf dan uit? Als er wordt gekeken naar de CO2 footprint van bedrijven, worden er directe en indirecte emissiebronnen gemeten. Deze emissiebronnen worden onderverdeeld in drie niveaus: scope 1, 2 en 3. Op deze manier wordt de totale CO2 footprint ten gevolge van alle activiteiten, direct en indirect, van de bedrijfsvoering berekend.
Scope 1 omvat alle directe emissies binnen een organisatie. Dit betreft emissies die vrijkomen door eigen gebouw-, vervoer- en productie gerelateerde activiteiten. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de verbranding van aardgas in de CV-ketel of diesel in heftrucks.
Scope 2 betreft indirecte emissies door het gebruik van elektriciteit. Dit zijn emissies die niet binnen de grenzen van de organisatie worden uitgestoten maar wel een direct gevolg zijn van de activiteiten.
Scope 3 kijkt naar alle overige indirecte emissies in de keten (supply chain). Denk aan de emissies van ingekochte materialen en grondstoffen. Ook de emissies die stroomafwaarts plaatsvinden, door o.a. transport naar de gebruikers, de gebruiksfase en de afvalverwerking van verkochte producten vallen hieronder.
Voor vrijwel alle organisaties zijn scope 1 en 2 slechts het topje van de ijsberg in de CO2 footprint. De overige indirecte emissies in de keten zijn vele malen groter, maar tegelijkertijd ook veel lastiger om te kwantificeren. Dat scope 3 zo’n doorn in het oog is om volledig uit te vogelen, is ook één van de redenen waarom bedrijven terughoudend zijn met het volledig uitzoeken van hun milieu-impact.
CO2-dashboard
Echter, doordat de behoefte naar het inventariseren van de emissies in de gehele keten steeds groter wordt, ontpoppen er gestaag meer bedrijven die de expertise in huis hebben om rapportages zoals CO2 footprints uit te voeren. Hedgehog Company is bijvoorbeeld zo’n bedrijf. Om bedrijven te ondersteunen bij hun duurzaamheidsstrategie levert Hedgehog Company verschillende tools en services, allen met het uiteindelijke doel om de milieu-impact in kaart te brengen en met deze kennis een duurzamere bedrijfsvoering te creëren. Zo hebben ze een gratis CO2-dashboard ontwikkeld waarmee je zelf scope 1 en 2 emissies kan berekenen én monitoren. Hiermee krijg je al aardig wat inzicht in hoe bijvoorbeeld het bedrijf waar je werkt hierop scoort. Download het hier.
Toekomstbeeld
Terug naar het moment dat ik alweer een volle minuut voor het yoghurt schap sta te dagdromen. Hoe weet ik in de toekomst wat dat bakje yoghurt voor invloed heeft op onze planeet? Transparantie over duurzaamheid wordt ten slotte alsmaar urgenter, voor zowel bedrijven als voor consumenten. De uitdaging zit hier in het simpel overbrengen van de ‘duurzaamheidsscore’ aan de consument. Want als ik een hele CO2-footprint van mijn yoghurt ga analyseren, laat ik de koeling weer te lang open en dat is ook niet echt handig in het kader van duurzaamheid.
