Dennis Storm over zijn nieuwe boek Waar wachten we op? “We hebben een droomscenario nodig en moeten lef tonen”

Gelukkiger en gezonder worden. We willen niets liever. Er hoeft maar een influencer een dieet, sportregime of supplement aan te prijzen of we rennen er massaal achteraan. Toch doen we dat niet als het gaat om duurzaam leven, terwijl niets zo bepalend is voor onze gezondheid en ons geluk als de staat van onze planeet. Gek dus eigenlijk. Volgens programmamaker en schrijver Dennis Storm komt dat omdat we te veel een doemscenario schetsen en te weinig een droomscenario.

Dat doemscenario bestaat uit natuurrampen, zeespiegelstijgingen, massamigraties, oorlogen, honger, dorst en steeds meer ziektes door synthetische stoffen als pesticiden of pfas: allemaal het gevolg van onze consumptiemaatschappij. En de oplossing die hiervoor vaak gepresenteerd wordt, bestaat uit dingen niet meer doen. Niet meer vliegen, geen kleding meer kopen of spullen, geen vlees meer eten, niet meer ellenlang onder de douche staan en ga zo maar door. Dat is niet een aantrekkelijk pakket maatregelen voor een doemscenario dat voor de meesten van ons vooral nog heel abstract klinkt.

Als je daarentegen een toekomstbeeld schetst van een wereld waarin we alle tijd hebben om bij onze kinderen te zijn, de buren te helpen, tijd door te brengen met onze vrienden en familie. Waarin we omgeven zijn door groen en rust. Geen vliegtuigen meer die elke minuut overvliegen. Niet het continu gesuis van de snelweg op de achtergrond of razende auto’s door de straat. Waarin we langer leven en gelukkiger en gezonder zijn in dat leven. Dan, zo denkt Dennis, zouden we wel in beweging komen. Want dan ligt de focus niet op hoe zwaar het eventueel is, hoeveel we ervoor moeten inleveren en wat het kost, maar op wat het ons oplevert. Iets om naar te verlangen.

Nieuw boek Waar wachten we op? van Dennis Storm

Sinds deze week ligt zijn nieuwe boek Waar wachten we op? in de winkels. Hiervoor heeft hij zich drie en een half jaar vastgebeten in elk wetenschappelijk rapport denkbaar en sprak hij met verschillende experts: van verzekeraars tot klimaatpsychologen en wetenschappers. Allemaal om antwoord te vinden op die ene vraag: wat houdt ons tegen om niet radicaal voor een groenere planeet te kiezen?

Woon je nog steeds op Bali?

“Ja, maar we zijn bezig om terug naar Europa te verhuizen. In Indonesië leef je nu al elke dag met de gevolgen van de milieucrisis en de overheid maakt geen stappen. Nog niet zo lang geleden is er nog een zinkmijn geopend bij de laatste grote koraaleilanden. En er is nog steeds geen waste management voor die 200 miljoen kilo extra afval die we vanuit Europa jaarlijks daar naartoe verschepen en die bovenop hun eigen miljarden kilo’s komen.”

“Het wordt allemaal gewoon in de fik gestoken. De lucht die je daar inademt, is onverantwoord. En dan kan je twee dingen doen: je kan blijven om te helpen, wat heel veel mensen doen, maar het slaat niet aan. Dat is heel pijnlijk om te zien. Of je kan vertrekken, omdat je ook een verantwoordelijkheid hebt naar je kinderen.”

Zoek je nu dan echt naar een plek waar de gevolgen van het klimaat nog niet zo aanwezig zijn?

“Ja natuurlijk. Heel veel mensen denken daar niet over na en gaan naar Zuid-Spanje, waar het kentterheet is. Of naar de Griekse eilanden die in brand staan. Veel mensen zien niet dat dit geen incidenten zijn en denken niet na over de toekomst. Dat vind ik gek. Ik bedoel: ik ga nog zo’n 40 jaar mee, maar mijn kinderen nog een jaar of 70 of 80. Ik wil dat ook zij straks nog een mooi, gezond en gelukkig leven hebben.”

Waarom denken we niet na over de toekomst denk je?

“We voelen de pijn nog niet in Nederland en mensen gaan pas handelen als ze die pijn wel voelen, zeggen ook klimaatpsychologen. In de Verenigde Staten zijn al gebieden waar je je huis niet meer kan verzekeren bijvoorbeeld, omdat het risico te groot is op overstromingen, orkanen of bosbranden. In Nederland is dat ook niet ondenkbaar voor huizen in de polder of vlakbij rivieren zoals bijvoorbeeld in Limburg.”

“Verzekeraars gaan niet elke twee jaar de houten vloer blijven vervangen omdat de planken kromgetrokken zijn door wateroverlast, om maar wat te noemen. Misschien dat de pijn dan voelbaar wordt. Maar gek genoeg vinden wij de extremen van vandaag morgen normaal. Daar waar kikkers uit een pan kokend water springen, blijven mensen zitten zo lijkt het.”

Dan komen we dus pas in actie als het te laat is. Word je daar niet een beetje moedeloos van?

“Soms. Maar tijdens het schrijven van mijn boek kwam ik ook genoeg positieve verhalen tegen waarin wél al gehandeld wordt. Het Project Kukeleku in het Belgische Gooik bijvoorbeeld waar meer dan duizend gezinnen, scholen en bejaardentehuizen ten minste één gratis kip kregen die het gft-afval opaten. Dat scheelde enorm veel afval. Ik ben toen eens gaan rekenen: als we dat in Nederland doen voor de 1,6 miljoen tuinen die we hebben, dan scheelt dat dagelijks 450.000 kilo afval. Jaarlijks zouden we dan ruim 164 miljoen kilo afval besparen. Van zo’n verhaal word ik heel gelukkig van.”

“Waar ik ook heel blij van werd: de onderzoekers van Wageningen University & Research kwamen in 2020 met een rapport Een natuurlijke toekomst voor Nederland in 2120. Het mooie van dit onderzoek is dat de resultaten zijn opgeschreven om te inspireren. Een droomscenario dus in plaats van een doemscenario, inclusief een kaart van Nederland over 100 jaar. Op die kaart ziet ons land er veel weelderiger uit dan nu, omdat de natuur echt de ruimte heeft gekregen.”

Wat is er nodig om daar te komen, in dat weelderige Nederland van 2120?

“Inspirerende, mooie verhalen van een toekomst die we daadwerkelijk kunnen realiseren. Ik geloof oprecht dat als de media meer aandacht zou besteden aan dit soort onderzoeken en verhalen, we er heel anders voor zouden staan. Dan heb je namelijk een duurzame toekomst om naar uit te kijken, iets waar je aan mee wil werken.”

“Zo’n droomscenario is een heel ander verhaal, dan we nu vaak krijgen voorgeschoteld in de media. Want als het nu over het klimaat gaat, dan gaat het vaak over de reductie van ‘stikstof’ of ‘CO2-uitstoot’, maar dat zegt de mensen niet zoveel. Dat is te abstract om in beweging te komen, zeker als het verhaal is dat we moeten inleveren en afscheid moeten nemen van ons luxebestaan en dat het duur is en moeilijk om te verduurzamen en rekening te houden met de planeet. Die groene stip op de horizon om naar toe te werken is echt nodig.”

Foto Dennis Storm: LMV Fotografie

De media heeft dus een grote rol om de mensen in beweging te krijgen. Maar dan is er nog het bedrijfsleven met een hele sterke lobby en de politiek… Hoe zie je dat?

“Ja, het tweede wat we echt nodig hebben, zijn politici met lef die beslissingen durven te nemen die over de lange termijn gaan. Want als we zo doorgaan als nu, met compromissen waarbij we niet echt kiezen, dan zal het moment komen dat we wel móeten kiezen omdat het water érgens naar toe moet. En dat zal niet naar de Randstad zijn, want dat is cultureel en economisch gezien een te belangrijk gebied. Bovendien zit daar de grootste groep kiezers. Dus dat zal consequenties hebben voor al die dorpen naast de rivieren of in laaggelegen polders.”  

Maar politici kijken vaak niet verder dan de volgende verkiezingen en zijn bang kiezers te verliezen met verhalen over het klimaat…

“Ja, dan krijg je meteen weer dat doemscenario: we gaan failliet, het BNP gaat omlaag, het is slecht voor de economie, we kunnen niet als enige land verregaande maatregelen nemen etc. Maar wat als we hier nou een voortrekkersrol in nemen, zoals we dat ook hebben gedaan bij het polderen of het bouwen van dijken en waterwerken. Het zou toch fijn zijn als Nederland vooroploopt en het mooiste, gelukkigste en groenste land van Europa of de wereld zou zijn en iedereen naar ons zou kijken hoe we dat voor elkaar hebben gekregen?”

“Dan is het leuk om sociologen, wetenschappers en planners aan de slag te laten gaan om een beeld te schetsen van hoe Nederland er dan uit zou komen te zien. Want die kunnen vragen stellen als: hebben we zo’n hoofdwegennet nog wel nodig? Wij gaan nu vaak uit van wat er al is en daar borduren we op voort, daarin moet worden geïnvesteerd of moet op worden gekort. Maar wat als we lef tonen en eerst bedenken wat we überhaupt willen houden van onze huidige maatschappij en alleen daarvoor gaan bedenken hoe we dat groen kunnen produceren in plaats van alles een beetje verduurzamen? We moeten groots denken.”

En daarbij dus kiezen voor mitigatie in plaats van adaptatie?

“In mijn boek geef ik het voorbeeld van iemand met obesitas. Die kan twee dingen doen: je kan steeds grotere kleding gaan kopen (adaptatie) of je kan gezonder gaan eten en meer gaan sporten en bewegen (mitigatie). Het eerste, adaptatie, is natuurlijk geen echte oplossing, maar dat is wel wat we nu vooral aan het doen zijn.”

Hoe zie jij de toekomst?

“Dan citeer ik graag een van mijn helden, de Britse wetenschapper James Lovelock: ‘Ooit staat er een groep mensen op deze planeet, die in harmonie met de natuur samen kan leven en grenzen kan herkennen.’ Het kan mooi en luxe, alleen is de natuur leidend in alle beslissingen in plaats van geld (wat nu vaak leidend is). In dat scenario van 2120 is de lucht schoner, we zijn gelukkiger, de natuur is groener en de economie is sterker.”

“Ik heb twee dochters en wat me het allerergste lijkt is dat ik sterf en dat er dan nog steeds zo’n sentiment van welles/nietes, rechts/links en bekvechten hangt. Dat het OV nog steeds achterblijft. Dat er nog steeds heel veel single used plastics zijn. Ik hoop dat ik nog leef als mijn dochters dat kantelpunt meemaken. Van mij mogen ze morgen beginnen.”

Het boek Waar wachten we op? van Dennis Storm ligt sinds een week in de winkels. Je kan een exemplaar winnen. Laat hieronder een reactie achter waarom jij kans wil maken op dit boek. Uit de reacties kiezen wij vervolgens een winnaar.

Lees ook ons eerdere interview met Dennis Storm over zijn vorige boek: Als gezond verstand koning was