Elke zondagochtend verzamelt een groep enthousiaste vrijwilligers zich op de Oude Singel in het centrum van Leiden. Terwijl sommige andere mensen zich nog een keertje omdraaien in bed, verdelen zij zich over kano’s en gaan gewapend met grijpers en vuilniszakken het water op: op zoek naar plastic afval in de Leidse grachten. Elke week halen de vrijwilligers meerdere vuilniszakken vol afval uit het water. Plastic wat anders in de magen van bijvoorbeeld vissen of vogels terecht zou komen. HetkanWEL sprak een van de oprichters van Plastic Spotter, Liselotte Rambonnet. ‘’We vissen de gekste dingen op: tennisballen, flessenpost, condooms en zelfs een keer een dagboek. Vol spannende datingverhalen!’’
Foto inzet: Universiteit Leiden
CanalCups
Plastic Spotter is ontstaan door inwoners die onderzoeksvragen hadden opgestuurd naar het Citizen Science Lab van de Universiteit Leiden. Meerdere vragen gingen over plastic vervuiling in Leiden en waren geïnspireerd door een eerder project van Liselotte: ‘CanalCups’. ‘’Hierbij fotografeerde ik samen met mijn destijds studiegenoot en nu collega-bioloog Auke-Florian Hiemstra, duizend plastic bekertjes die we na 3 oktober 2018 (Leids Ontzet, feestdag) uit 800 meter gracht hadden opgevist. Elke dag plaatsten we een bekertje op Instagram. Zo wilden we de gemeente Leiden wijzen op het probleem van wegwerpbekers. En met succes, de gemeente is in 2019 omgeschakeld naar herbruikbare bekers met statiegeld. We hopen dat veel andere gemeenten dit goede voorbeeld zullen volgen, zodat er straks alleen nog maar evenementen, festivals en kermissen georganiseerd worden mét herbruikbare plastic bekers.’’
Na het succes van ‘CanalCups’ was het plasticproject voor Auke-Florian en Liselotte nog niet afgerond. Ze waren enthousiast geworden en wilden meer! En zij niet alleen, veel inwoners van de gemeente Leiden waren benieuwd wat er nu eigenlijk nog meer in de grachten dreef. In samenwerking met wetenschappers en dankzij financiële ondersteuning van universiteit en gemeente Leiden ontstond het project Plastic Spotter. ‘’We zijn heel kleinschalig begonnen, met kano’s die we konden lenen van een andere organisatie, maar we merkten al snel dat we behoefte hadden aan betere materialen. Daarom startten we begin 2020 een crowdfundingsactie en met de opbrengsten konden we nieuwe tweedehands kano’s aanschaffen.’’
“Wist je dat er plastic zit in suikerzakjes?”
Categoriseren en onderzoeken
Ondertussen is er een groep van meer dan 400 vrijwilligers actief en zijn er zelfs mensen die ook doordeweeks het water op gaan om plastic op te vissen. ‘’Na afloop van elke schoonmaakactie categoriseren we het verzamelende afval en onderzoeken we het. Het afgelopen jaar hebben we ons vooral gericht op corona-gerelateerd afval. We zijn vele mondkapjes tegengekomen, maar bijvoorbeeld ook handschoenen. Daarnaast vissen we elke week weer blikjes, koekjesverpakkingen en dunne wegwerp plastic tasjes op.’’
Het afval in kaart brengen is een lastige en vooral erg tijdrovende klus. Want hoe doe je dit nu op de beste manier? Liselotte: ‘’Wij hebben hier steeds meer ervaring in opgedaan en via publicaties en rapporten delen we onze kennis met andere geïnteresseerden die plastic afval verzamelen. Zodat we samen het afval niet alleen opruimen, maar ook analyseren en vervolgens ontdekken waar de hotspots zitten. Waar hoopt het afval zich op? En op welke plekken moet extra vaak worden opgeruimd? We willen vooral de bron aanpakken!’’
Samenwerken met de horeca
Niet alleen consumenten moeten bewuster worden van plastic afval, ook de horeca kan hier nog grote stappen in zetten. Daarom werkt Plastic Spotter onder andere samen met het initiatief Plasticvrij Terras van de Leidse organisatie We are Nature. Binnen dit initiatief verzamelen horeca ondernemers zich en ontvangen ze tips tegen plastic zwerfafval. ‘’Stichting Duurzame Horeca Leiden gaat vervolgens in gesprek met de horeca en samen helpen we ze om geen wegwerpplastics te gebruiken. De eerste horecazaken in Leiden hebben zich al aangesloten.’’
‘’Het begint voor mij echt bij bewustwording.’’ vertelt Liselotte. ‘Wist je bijvoorbeeld dat er plastic zit in suikerzakjes? Of in sigarettenpeuken? Sigaretten zijn dus niet alleen schadelijk voor je eigen lichaam, maar ook voor de natuur. Als je je realiseert dat afval begint bij je eigen voordeur, beelden ziet van verstrikte dieren in de gracht, dan denk je wel drie keer na voordat je iets in de gracht gooit. Want het allerbeste is natuurlijk als het afval überhaupt niet gecreëerd wordt. Dan hoeven wij het ook niet op te ruimen!’’
Lijkt het je leuk om een keertje mee te helpen met de Plastic Spotters? Meld je dan aan via deze website. Woon je niet in de buurt van Leiden, dan kun je Plastic Spotter ook steunen door middel van een donatie. Ruim jij weleens plastic afval in je eigen buurt op?
