Je buurt vergroenen: Katja doet het al jaren in Leiden en deelt haar tips

De buurt vergroenen met geveltuintjes, boomspiegels en tiny forests. Je ziet het in steeds meer Nederlandse steden gebeuren. Zo ook in Leiden, waar de Groengroep Groenoord Zuid zich inzet het vergroenen van de buurt en het vergroten van de biodiversiteit. HetkanWEL ging in gesprek met een van de vrijwilligers achter dit initiatief, Katja Jordanova. ‘’Iedere tegel die weg is, is toch weer mooi meegenomen.’’

Het begon allemaal zo’n 13 jaar geleden. Katja kwam in Leiden wonen, maakte kennis met haar buurtgenoten en voelde zich al snel betrokken bij de Groengroep Groenoord Zuid. ‘’We zijn geen officiële stichting, gewoon een club met enthousiaste vrijwilligers. De afgelopen jaren zijn we steeds groter gegroeid, maar er is altijd ruimte voor meer mensen.’’

De harde kern bestaat uit zes buurtbewoners, naast Katja zijn dat Grace, Hannie, Jacoline, Lujza en Yolanda. Zij komen elke eerste zondag van de maand samen om te tuinieren. ‘’We gaan dan snoeien, wieden en zwerfafval opruimen. Soms doen er ook andere buren mee, dat is natuurlijk hartstikke leuk. Alle hulp is van harte welkom!’’

De buurt vergroenen

Meteen deelt Katja ook een goede tip voor mensen die aan de slag willen met het vergroenen van hun straat of buurt. ‘’Deel in de buurtapp dat je weer aan de slag gaat en herhaal deze boodschap ook regelmatig. Het helpt om op een vaste dag af te spreken, dan kunnen je buren daar rekening mee houden in hun agenda. En maak er een gezellige dag van: zorg voor koffie en thee, iets lekkers en wie weet zelfs een lunch.’’ Daarnaast probeert Katja altijd langs te gaan bij een nieuwe inwoner in de buurt om zichzelf even voor te stellen en te laten zien wat de buren allemaal doen en gedaan hebben om te vergroenen.

De afgelopen jaren hebben ze met hun groengroep duizenden tegels weggehaald om boomspiegels, geveltuintjes, een vlindertuin, twee speelplaatsjes en zelfs een tiny forest aan te leggen. Dat zorgt er niet alleen voor dat de straten koeler worden in de zomer en dat er meer insecten wonen (toename van de biodiversiteit), maar het zorgt ook voor meer verbinding in de buurt. ‘’Het is voor mensen leuker om buiten te zitten, ze gaan sneller met elkaar in gesprek en helpen ons vervolgens ook een handje!’’ vertelt Katja.

Bijenhotels, egelhuisjes en watertonnen

De Groengroep Groenoord Zuid heeft niet alleen duizenden tegels gewipt, maar ook bijenhotels, egelhuisjes en watertonnen neergezet. En die bijenhotels komen niet uit het tuincentrum, maar worden gemaakt door iemand uit de buurt.

‘’De bijenhotels bestaan uit overgebleven hardhout dat is opgehaald bij bouwplaatsen. Vervolgens hebben we een knutselactiviteit met kinderen georganiseerd om ze te versieren, bijvoorbeeld met schepen of vrolijke kleurtjes.’’

Het plaatsen van egelhuisjes of het neerzetten van watertonnen is natuurlijk niet gratis. Hiervoor zoekt Katja contact met woningbouworganisaties en vraagt ze subsidie aan bij tal van fondsen. ‘’Ik weet ondertussen waar ik terecht kan om subsidie aan te vragen, maar in het begin was dat best een zoektocht.’’

Een trofee en lintje voor het vergroenen

Katja’s ogen beginnen te stralen als we samen een rondje door de buurt wandelen en ze de plekken aanwijst die zijn vergroend. ‘’We beheren ondertussen bijna 50 boomspiegels, een groot deel daarvan doen we samen met de buurtbewoners. We zorgen ervoor dat we overal de juiste planten neerzetten. We hebben een aantal biologen in onze groep, die hebben veel oog voor biodiversiteit. Uiteraard zijn onze planten allemaal biologisch.’’

De Groengroep Groenoord Zuid probeert ook zoveel mogelijk inheemse planten te gebruiken, omdat dit beter is voor de biodiversiteit. Ook halen ze enkel gras en extreme woekeraars weg. ‘’De rest mag lekker groeien en bloeien’’, lacht Katja. De vergroening wordt ook buiten de buurt opgemerkt. Zo won de Groengroep Groenoord Zuid in 2022 de Steenbreek Trofee en ontving de groep het Groene Lintje van GroenLinks Leiden.

Gebruikmaken van de kennis die er is

Weet je niet zo goed waar je kunt beginnen met het vergroenen van je eigen buurt? Zoek dan eerst eens op wat er al allemaal gebeurt op andere plekken in het land. Volg bijvoorbeeld initiatieven zoals Duurzaam Den Haag op social media. ‘’Je hoeft echt niet alles zelf uit te vinden, er is meer dan genoeg kennis. Maar je moet wel de tijd en de ruimte nemen om dat allemaal rustig uit te zoeken.’’

Boomspiegels worden vaak aangelegd met behulp van de gemeente, zij kunnen bijvoorbeeld de harde aarde rondom de boom weghalen en zorgen voor zachtere grond waarin je goed planten kunt neerzetten. ‘’Dat is echt essentieel’’, vertelt Katja. ‘’Zonder goede grond kan het water niet weglopen bij harde regen.’’ Even uitzoeken wie er bij de gemeente over jouw buurt gaat dus.

En je moet ook wel een beetje doorzettingsvermogen hebben. Er gaan weleens dingen verkeerd, dan is het handig als je niet meteen in de stress schiet. ‘’Maar we doen dit natuurlijk vooral omdat we het leuk vinden. Straks in de zomer staat alles er weer zo ontzettend mooi bij, daar word ik echt blij van,’’ sluit Katja onze wandeling door de buurt af. Ze nodigt iedereen dan ook van harte uit om een keertje in Leiden langs te komen om inspiratie op te doen voor je eigen buurt, straat of wijk.

De buurt vergroenen doe je zo:

1. Vorm een groepje met buren die de straat net zo graag willen vergroenen als jij, want alleen is ook maar alleen. Op die manier zorgt het vergroenen van je buurt niet alleen voor meer verkoeling, betere wateropvang en een groeiende biodiversiteit, maar ook voor verbinding met je buren.
2. Check welke subsidies er in jouw gemeente verstrekt worden voor het vergroenen van je straat en wat de voorwaarden zijn. Soms moet je bijvoorbeeld handtekeningen ophalen bij de buren (om te laten zien dat er genoeg draagvlak is). Veel steden hebben wijkregisseurs of een wijknetwerker, die je verder kunnen helpen.
3. Bedenk waar je groen kan toevoegen in jouw buurt. Denk aan geveltuintjes, boomspiegels, tiny forests, postzegeltuintjes, containertuinen, regentonnen etc. De mogelijkheden zijn legio. Met de simpele tool vergroen je buurt kan je een ontwerp maken en een indruk krijgen van hoe jouw straat er uit kan komen te zien.
4. Maak vooral gebruik van inheemse en biologische planten, want daar zitten geen pesticiden op die schadelijk zijn voor insecten. Deze planten zijn in het begin vaak wat kleiner, maar hebben een sterker wortelstelsel. Hier lees je waar je deze planten kan kopen (of ruilen).
5. Kondig in de buurt aan dat je aan de slag gaat, zodat nieuwsgierige mensen die misschien niet in je groepje zitten wél kunnen helpen met tegels wippen en het planten en zaaien. Maar zelfs als ze niet mee willen of kunnen doen, is het leuk om te laten weten dat de buurtbewoners samen de boel vergroenen.

Tips van ervaringsdeskundige Katja:

• Er zijn allerlei instanties en organisaties die subsidies aanbieden voor buurtinitiatieven. De meeste gemeentes hebben verschillende subsidiepotjes voor vergroening of duurzame maatregelen, zoals watertonnen of het aanleggen van geveltuintjes. Maar er zijn vaak ook provinciale subsidies beschikbaar of regionale fondsen die kunnen helpen.
• Maak een lijst van de benodigde materialen, diensten en eventuele andere kosten die gepaard gaan met jouw initiatief. Zorg ervoor dat je deze kosten nauwkeurig bepaalt, zodat je het juiste subsidiebedrag kunt aanvragen. De meeste subsidieverstrekkers vragen achteraf een kostenoverzicht, dus bewaar de bonnetjes ook goed.
• Zorg ervoor dat je een duidelijk en overtuigend plan opstelt voor je initiatief. Beschrijf de voordelen van het initiatief voor de buurt en het milieu, en hoe de subsidie bijdraagt aan het succes van het project.
• Zorg ervoor dat je de subsidieaanvraag ruim op tijd indient, zodat je voldoende tijd hebt om eventuele aanpassingen te maken en om de subsidie te ontvangen voordat je met het project begint.
• Als je de subsidie hebt ontvangen, houd dan de voortgang van het project bij en houd de subsidieverstrekker op de hoogte van de ontwikkelingen. Zo vergroot je de kans dat je in de toekomst weer voor een subsidie in aanmerking komt.
• Je kan ook aansluiten bij landelijke acties! Een heel mooi voorbeeld van zo’n soort actie, waar Groengroep Groenoord Zuid ook aan meedoet, is Het Boomspiegelfeest van Stichting Guerrillagardeners (Vier je het Boomspiegelfeest mee? – Guerrilla Gardeners). 

Wat zijn jouw tips en ervaringen met het vergroenen van je straat en buurt? Deel ze hieronder door een reactie achter te laten.