Over hoe we de bijen kunnen helpen

In Nederland zijn er meer dan 360 verschillende soorten bijen te vinden. Deze insecten zijn samen verantwoordelijk voor de bestuiving van meer dan 75% van onze belangrijkste gewassen. Op dit moment staan er ruim 56% van de bijensoorten in Nederland op de rode lijst. Er zijn gelukkig veel mensen die de bijen willen helpen. Dat doen ze bijvoorbeeld door bijenkasten neer te zetten. De oplossing zit echter wat complexer in elkaar.
In een onlangs verschenen artikel van De Correspondent gaat Merel Deelder in gesprek met een imker en een hoogleraar over hoe we de bijen kunnen helpen. Dat doen ze aan de hand van een (samenvatting van een) VN-rapport met daarin een drieledige oplossing. Deze wilden we je zeker niet onthouden.
1. We kunnen de leefomgeving van de bijen verbeteren door (o.a.) insectvriendelijke weides aan te planten.
Vroeger was er overal volop voedsel voor insecten te vinden. Er stonden velden vol met paardenbloemen, klaprozen en pinksterbloemen. Tegenwoordig is dat niet meer zo terwijl er wél steeds meer imkers en bijenkasten bij komen. Zo zijn er dus steeds meer honingbijen terwijl het voedselaanbod voor deze insecten niet toeneemt. De verdeling van voedsel onder wilde bijen en honingbijen raakt daardoor steeds meer uit balans.
Als we de bijen willen helpen moeten we dus vooral zorgen dat ze (het hele jaar door) genoeg voedsel hebben. We moeten meer bloemenweides, stroken en -hoekjes creëren. Gelukkig zijn er in ons land genoeg plekken waar we dat kunnen doen: van onze achtertuin tot de stroken naast de snelweg en in het park. Door zoveel mogelijk bijenlokkers te zaaien kunnen we er samen voor zorgen dat de bij genoeg aantrekkelijke plekken heeft.
Bij het zaaien is het niet alleen belangrijk dat er voldoende wordt gezaaid, maar ook dat er elke periode van het jaar genoeg groeit. De bijen hebben het namelijk vooral moeilijk in het voor- en najaar. Probeer dus ook bloemen en planten te zaaien die dan bloeien. Zoals bijvoorbeeld krokussen in de lente en herfstaster in de herfst.
Een mooi voorbeeld van een initiatief dat insectvriendelijke weides aanplant is Honey Highway. Zij zaaien de bermen van verschillende Rijkswegen in met allerlei bloemen zodat er een natuurlijk evenwicht ontstaat.

2. We kunnen de huidige moderne landbouw transformeren naar een meer biodivers en agro-ecologisch systeem.
In Nederland is het voedsel voor bijen praktisch verdwenen. Dat komt doordat we vooral grootschalige monoculturen hebben. Bovendien worden er tal van bestrijdingsmiddelen gebruikt waardoor er weinig onkruid is, en laat dat nou nét een groot gedeelte van het voedsel voor wilde bijen vormen.
In het voorstel van de VN wordt er gepleit voor een meer biodiverse landbouw waar er gebruik wordt gemaakt van natuurlijke vijanden i.p.v. allerlei agressieve bestrijdingsmiddelen. Dat zou bijvoorbeeld kunnen door gebruik te maken van de agro-ecologie of door (tijdelijk) leegstaande weilanden in te zetten als bloemenweides. Zo helpen we niet alleen de bijen maar ook onszelf. Want bijen vergroten het biodiverse systeem en zorgen daarmee voor een hogere voedselopbrenst.
Deze oplossing klinkt wellicht als een ver-van-je-bed-show als je geen boer bent. Toch kunnen juist de consumenten een grote impact maken door meer biologische producten te kopen. Op een biologisch boerderij staat meer onkruid en dus meer voedsel voor de bijen. Zo kunnen we in de toekomst misschien ook een stapje verder gaan door producten te kopen van bedrijven met biodiverse landbouwsystemen.
Een mooi voorbeeld van een “groene boerderij” is De Groene Griffioen in Weesp. Dat is een biologische educatie- en kaasboerderij waar je van alles kunt leren en bekijken. Zo zijn ze ook bezig een bijenlint aan te leggen voor meer biodiversiteit. Dat is een strook (lint) met planten, bloemen en bomen waar bijen van houden.
3. We kunnen onze relatie (als maatschappij) met de natuur in een ander licht gaan zien.
Volgens Erik Solheim, uitvoerend directeur van het United Nations Environment Programma, moeten we de natuur niet meer zien als vijand maar als onderdeel van de oplossing. Als we begrijpen dat we onderdeel uitmaken van een groter ecosysteem zullen we inzien dat het essentieel is voor de toekomst van de mensheid dat we daar naar gaan handelen.
Een mooi voorbeeld waarin we het belang van een gezond ecosysteem terug zien is in de prachtige documentaire De Nieuwe Wildernis en het vervolg Holland – Natuur in de Delta. Deze films laten het unieke landschap zien waarin we leven en motiveren om daar beter voor te zorgen. Wil je jouw kinderen meer leren over het belang van bijen? Klik dan hier voor een aflevering van Het Klokhuis over bijen.
Klik hier voor een samenvatting van het VN-rapport of het artikel van De Correspondent. Wil je meer weten over het gave initiatief Honey Highway? Klik dan hier.