Actievoeren voor het klimaat helpt, zo blijkt uit wetenschappelijk onderzoek, maar niet op de manier die je zou verwachten

Aanstaande zaterdag vindt alweer de zevende blokkade van de A12 plaats door Extinction Rebellion. De protestbeweging groeit razendsnel en ook steeds meer BN’ers sluiten zich aan bij de demonstraties waarbij actievoerders zich vastlijmen aan het asfalt met als doel om het de subsidies aan de fossiele industrie te stoppen. Maar werkt deze vasthoudende (en soms radicale) vorm van actievoeren ook? Ja, zo wijst wetenschappelijk onderzoek uit.

Steeds meer zorgen

Uit wereldwijde peilingen blijkt dat steeds meer mensen zich serieuze zorgen maken over de gevolgen van klimaatverandering. Zo blijkt uit cijfers van het CBS (2021) dat driekwart van de Nederlanders zich zorgen maakt. Meestal gaat het dan over de toekomst of -zoals bij kersverse klimaatactivist Carice van Houten- over de toekomstige wereld waar onze kinderen in leven.

Groeiend aantal deelnemers

Maar, zo stelt actievoerder Lisa in haar boek Apocalypsofie, de apocalyps is niet iets wat ergens in de toekomst plaatsvindt, als de ijskappen smelten en de zeespiegels stijgen. “De catastrofe is wat nu al gebeurt,” lezen we in een artikel over Extinction Rebellion (XR) in Vrij Nederland. “We blijven maar doordenderen op een onhoudbare, met groei en fossiel geplaveide weg. Er moet zand in de machine.” En blijkbaar vindt een groeiende mensenmassa dit, want de blokkades van de A12 blijven maar groeien. Ook deze zaterdag wordt een verdubbeling verwacht, zo meldt XR op hun site.    

Steeds meer media-aandacht

In die zin heeft het actievoeren van groepen als XR dus wel degelijk effect. Zo zien we niet alleen een groeiend aantal deelnemers, maar ook een groeiende interesse vanuit mainstream media. Mede op gang gebracht door de preventieve aanhoudingen van XR-actievoerders in aanloop naar de actie in januari. Maar ook door de grote hoeveelheid arrestaties van vreedzame klimaatdemonstranten tijdens de blokkades van de A12 zelf. Dat genereert aandacht, zo blijkt keer op keer. Als er regelmatig over de acties gesproken wordt in de media, is de kans groot dat dit ook in politiek Den Haag gebeurt.

Je stem laten horen

De acties zetten het onderwerp klimaatverandering of -specifieker- subsidies aan de fossiele industrie vanuit de overheid, keer op keer op de kaart. Dat leidt -mede dankzij media-aandacht- tot bewustwording waardoor meer en meer mensen zich aansluiten bij de protesten. Actievoeren biedt namelijk het perspectief van handelen, van iets doen, van je stem laten horen. Of, zoals Carice van Houten het in de NRC verwoordde: “Ik wil niet dat mijn zoon later zegt, waarom deed je niks toen het nog kon?”

Dat stuitte overigens niet overal op evenveel waardering. Er kwam een shitload aan kritiek over haar heen, omdat ze in haar Gucci sneakers een toespraak hield en zich bovendien wel ‘heel erg laat’ had aangesloten bij de klimaatbeweging. Oftewel, deed ze het niet vooral om zelf in de schijnwerpers te staan? Maar moet je zelf 100% klimaatneutraal leven om je zorgen over het klimaat uit te mogen spreken en mee te doen aan protestacties?

Onderzoek naar actievoeren voor het klimaat

Wat je ook doet, de reacties op klimaatprotesten kunnen alle kanten opgaan. Het blokkeren van de weg, jezelf vastlijmen aan een talkshowtafel of tomatensoep naar een kunstwerk gooien, kan nou eenmaal op weerstand stuiten. Aan de ene kant kunnen dit soort acties zorgen voor waardering en bewondering en aanzetten tot verandering. Zo besluiten universiteiten en andere gerenommeerde instituten steeds vaker om zicht niet meer te verbinden aan de fossiele industrie. Al kan die trend waarschijnlijk niet helemaal worden toegeschreven aan klimaatactivisten.

Wie voor verandering wil zorgen, moet zorgvuldig balanceren op een dun koord, zo concludeert de BBC na het vergelijken van een aantal wetenschappelijke onderzoeken over het effect van actievoeren. Het effect van klimaatprotesten op de publieke opinie laat een gemengd beeld zien. Maar -en dat is interessant- deelname aan de protestacties leidt er bij de deelnemers zelf wel toe dat ze nóg milieuvriendelijker gedrag vertonen, zo blijkt uit onderzoek. En dat draagt natuurlijk ook bij aan een positievere klimaatimpact.

Ben jij zaterdag bij de blokkade van de A12 in Den Haag? Laat het ons weten en vertel ons vooral ook waarom jij wel of niet voor deze vorm van actievoeren bent.