Practivisme, een handboek voor heimelijke rebellen

Dit boek over practivisme is er voor iedereen die de wereld een beetje mooier wil maken, maar om de één of andere reden nooit verder is gekomen dan een vegetarisch dieet of een persoonlijke boycot van oneerlijke kleding. Via een simpel acht-stappen-plan leidt schrijfster Eva Rovers ons van idee naar actie. Daarbij geeft ze inspirerende voorbeelden en praktische tips van rebellen uit binnen- en buitenland. Zo hoopt ze ons (en zichzelf misschien) te verleiden om ons heimelijke huiskameractivisme om te zetten in openlijke opstand.

Rebel of activist

De term ‘rebel’ uit de titel van het boek is natuurlijk met opzet gekozen boven het woord ‘activist’. Uit talloze onderzoeken blijkt namelijk dat we het woord activist vaak associëren met een subcultuur waar we zelf niets mee te maken willen hebben. We zien activisten als een militante, onhygiënische groep gekkies. Terwijl het woord rebel juist heldhaftige beelden oproept van filmsterren als James Dean (Rebel without a cause). Als je mensen vraagt of ze rebel zijn, antwoorden ze dan ook vaak met gepaste trots: wel een beetje ja. Terwijl ze bij de vraag of ze activist zijn in de volle ontkenning schieten.

Durf te denken

Eva Rovers stelt in haar boek een simpel acht-stappen-plan op, die je op weg moeten helpen om je ideeën om te zetten naar daden. De eerste stap is: durf te denken. Dat klinkt misschien logisch en makkelijk, maar als je er langer bij stil staat is het dat niet.
Zo merkte Eva Rovers na een dagje winkelen dat haar kritische gedachten over al die spullen waren geneutraliseerd. Door de krankzinnige hoeveelheid reclame die dagelijks over ons heen spoelt, was ze een ‘consumens’ geworden. Iemand die zich niet meer afvroeg waar al die spullen eigenlijk vandaan kwamen? Onder wat voor omstandigheden ze gemaakt waren? Of ze haar leven wel echt zouden verrijken en dat over een jaar nog steeds zouden doen? Haar onstilbare honger naar nieuwe spullen zou nooit verzadigd worden nu het jaar niet meer verdeeld was in vier, maar 52 seizoenen. En dus besloot ze rigoureus de ‘consumens’ in haar zelf de nek om te draaien en weer kritisch te durven nadenken (een punt waar we bij hetkanWEL ook beland zijn met onze Consuminderen Challenge).

Doe moeite

Na boos worden (stap 2) en een plan maken (stap 3) belandt Eva Rovers bij stap vier: doe moeite. In een maatschappij waar Social Media een belangrijke plaats inneemt, lijkt een ‘like’ of ‘share’ vaak voldoende moeite te zijn. Maar dit ‘clicktivisme’, zoals ze dat noemt, is lang niet altijd even effectief. Zo wist #jesuischarlie destijds veel mensen in beweging te krijgen, die hun verontwaardiging uitten over de inperking van onze (pers)vrijheid. Maar tegenwoordig, ruim drie jaar later, geeft niemand nog een kik als het gaat om de thema’s waar deze twitteraars toen zo boos over waren. Niemand is meer Charlie.
Toch kan al dat klikken wel degelijk positief uitwerken. In het geval van de Plastic Soup Surfer Merijn Tinga bijvoorbeeld. Hij surfte als protest op een board van plastic flesjes naar Engeland. Ook wist hij via Social Media 60.000 ‘clicktivisten’ in beweging te krijgen om zijn petitie te ondertekenen. Hierin vroeg hij om statiegeld te heffen op plastic flesjes. Hij wist de partijen in Den Haag voor het oog van de camera zover te krijgen dat ze beloofden zich in te zetten voor deze uitbreiding van het statiegeld. En nog steeds roept hij zijn volgers op Social media op om de politiek ook aan deze belofte te houden.

Durf te doen

De laatste en misschien wel engste stap in het boek van Rovers is durf te doen. Hoe vaak zeggen we wel  niet: daar zouden we iets aan moeten doen. Om vervolgens te wachten tot ‘de ander’ iets initieert, terwijl we zelf met een kopje thee en een boek op de bank kruipen. Een referendum over de sleepwet bijvoorbeeld. Of een stille tocht als protest tegen de gasboringen in Groningen.

In opstand komen is nooit zonder risico, schrijft Rovers ook: er staat altijd iets op het spel. Al is het maar de tijd en energie die je aan het protest besteedt, terwijl je geen idee hebt wat het resultaat zal zijn. Bovendien wordt je ineens zichtbaar en daardoor kwetsbaar. Je krijgt te maken met sociale weerstand, van vrienden, kennissen, buren en onbekende twitteraars. Maar ook met weerstand van de autoriteiten, die niet altijd zitten te wachten op jouw protest. Maar, om te eindigen met de woorden van filosoof Ernst Bloch: wie zich niet verzet tegen gevaar, wordt slachtoffer van dat gevaar.