Voor het gemak ga ik ervan uit dat jij – net als 94% van Nederland – je eigen boodschappentas meeneemt naar de winkel als je boodschappen doet. Maar in het onwaarschijnlijke geval dat je de tas een keer vergeet; welke tas is dan het meest duurzaam om te kopen? Een tas van katoen, papier of plastic. HetkanWEL zocht het uit.
We gaan eerst even een stukje terug in de tijd. In 2016 ging in Nederland het verbod op plastic tasjes in. En dat werkte, want in 2018 gebruikten we gemiddeld 35 plastic tasjes per persoon per jaar en dat was zo’n 80 procent (shocking) minder dan in 2015. Een jaar voordat het verbod op gratis plastic tasjes inging. Plastic lieten we dus links liggen, maar vervingen we door shoppers van plastic of katoen of papieren tasjes. En dat was eigenlijk ook geen ideaal scenario.
Een kast vol tassen
Ik durf het zelf bijna niet te zeggen, maar als ik mijn kelderdeur opendoe, hangen er langs de trap boodschappentassen in alle soorten en maten. Grote shoppers van verschillende supermarkten, een mand (mijn favoriet), een rugzak, stoffen tassen en wat plastic exemplaren. Allemaal verzameld in de afgelopen jaren, want hoe ik ook mijn best doe om zo duurzaam mogelijk te leven, het komt – helaas – nog wel eens voor dat ik voor een pak havermelk naar de supermarkt ga en met boodschappen voor een hele week weer thuiskom. En het komt óók nog wel eens voor, dat ik dan zonder boodschappentas met al die spullen bij de kassa sta. Terwijl ik thuis dus een enorme verzameling heb.
Welke boodschappentas is de beste keuze
Misschien is dit voor jou ook wel een herkenbaar verhaal? En als je dan tas-loos bij de kassa staat, moet je kiezen wat voor soort boodschappentas je neemt. Een gewone plastic tas? Een grote plastic shopper, papier of katoen? Gevoelsmatig denk ik altijd katoen of papier, omdat het een natuurlijk en recyclebaar materiaal is, maar dat blijkt – net als alles in het leven – iets minder zwart/wit te zijn.
Plastic versus katoen
De Universiteit Leiden deed onderzoek naar het effect op het milieu van het verbod op gratis plastic tasjes. Volgens hen is het niet helemaal terecht dat de plastic tas een slecht imago heeft. De productie van een plastic zak is minder belastend dan die van een katoenen tas. Oorspronkelijk werd de plastic tas in 1959 ook helemaal niet ontwikkeld als wegwerpproduct te fungeren. Eerder om eeuwig mee te gaan en vooral niet om in de natuur te belanden.
De productie van katoen
Om katoen te produceren is veel water en landbouwgrond nodig en worden (bij niet-biologisch katoen) pesticiden gebruikt. Biologisch katoen heeft juist weer meer ruimte en nog meer water nodig om te kunnen groeien. Daarnaast is er ook veel meer materiaal nodig, dan voor het maken van een plastic tas. Tenslotte worden de katoenen tassen meestal gebleekt, geverfd, bedrukt en verzonden. Er gaat dus een enorm (onzichtbaar) proces vooraf aan het maken van zo’n simpele boodschappentas.
De papieren tas
Ook is Milieu Centraal niet heel enthousiast over de papieren tas. Papieren tassen zijn niet per definitie beter voor milieu dan een plastic tas, want voor een papieren tas is veel meer materiaal nodig om dezelfde draagkracht te krijgen als een plastic tas. De meeste mensen gebruiken de papieren tas maar één keer, omdat die snel scheurt. Papieren tassen zijn natuurlijk wel veel gemakkelijker om te recyclen. Dat kan wel vier keer. Maar plastic kan wel 50 keer hergebruikt worden. Bij de vergelijking gaat het wel om ‘virgin’ ofwel nieuw papier. Als een tas van gerecycled papier wordt gemaakt, is dat al veel beter voor het milieu.
Hoe vaak moet je ze gebruiken?
Je moet de katoenen tas ongeveer 75 keer gebruiken om hem net zo’n impact op het milieu te laten hebben als een plastic zak die je een aantal keer gebruikt. Om de milieu-impact van een plastic zak af te laten nemen moet je deze ongeveer tien keer gebruiken. Bij de papieren tas is het moeilijk te zeggen, omdat ze vaak maar een paar keer meegaan, voordat ze scheuren.
Impact op de natuur
De drie minst schadelijke tassen zijn polypropyleen big bags (gemaakt van olie en recyclebaar), medium pet bags (van frisdrankflessen en recyclebaar) en op een staat de gerecyclede polypropyleen big bag (gemaakt van olie en recyclebaar). Deze grote boodschappentassen kan je oneindig lang achter elkaar gebruiken en is daardoor een duurzame optie. Toch vind ik het gek dat plastic het beste materiaal lijkt. En dat blijkt ook niet zo te zijn. De Plastic Soup Foundation geeft namelijk aan dat de milieu impact van zwerfafval van de plastic boodschappentas buiten beschouwing wordt gelaten in dit soort onderzoeken. Dat terwijl in Nederland veel zwerfafval op straat en het strand wordt gevonden. En we zijn ons allemaal bewust van de gevolgen daarvan.
Conclusie: dé boodschappentas
Aan alle boodschappentassen zitten haken en ogen, maar dit kunnen we concluderen.
- Kies bij het doen van boodschappen voor een katoenen of een grote shopper van recyclebaar plastic.
- Voor je tomaten en andere losse producten kun je prima papier gebruiken. Dit is een stuk beter dan plastic, want die zakjes kun je heel vaak gebruiken als je ze niet te zwaar belaadt.
- Koester je shopper met je leven en laat hem nooit van je zijde wijken als je boodschappen doet. Zo voorkom je wildgroei in je (kelder)kast.
- Vervang je shopper pas als hij aan het einde van zijn latijn is. En doe de oude netjes in de juiste afvalbak, zodat hij een nieuw leven kan krijgen.
- Neem ook altijd een eigen boodschappentas mee als je kleding of andere spullen gaat kopen.
- Last but not least…. Ga zo vaak mogelijk lopend, met het OV of op de fiets naar de supermarkt. Met 1 liter benzine (of eigenlijk olie, maar je begrijpt de gedachte) kun je een heleboel plastic tasjes maken.
