Of het nou gaat om je badkamer, keuken of terras of de straten en pleinen waar je loopt: we gebruiken overal natuursteen. Het is ziet er prachtig uit, maar wat veel mensen niet weten, is dat de werkomstandigheden in de keten zwaar zijn. En dat er rondom de groeves en in de huizen ook kinderen werken, terwijl zij natuurlijk eigenlijk op school horen te zitten. Waar komt jouw natuursteen vandaan en door wie is het gemaakt? Bram Callewier van Stoneasy en Lizette Vosman van Arisa leggen uit waar je bij natuursteen op moet letten.
In mei dit jaar werd in Nederland en België het natuursteenconvenant Trustone gesloten. Hierin beloven bedrijven om hun keten in kaart te brengen. Op die manier kunnen ze zien waar de risico’s liggen en zaken als kinderarbeid, slechte werkomstandigheden en milieuschade voorkomen. Een belangrijke stap om de hele keten te verduurzamen en ernaar te streven dat jouw natuurstenen aanrecht op een verantwoorde manier is gemaakt.
Zwaar werk en kinderarbeid
Bram Callewier zet zich al ruim vijf jaar heel actief in om kinderarbeid tegen te gaan. Hij staat aan het hoofd van Stoneasy, dat deel uitmaakt van Brachot-Hermant, actief in ontginning, verwerking en distributie van natuursteen. In Rajasthan, India, zag hij met eigen ogen hoe het er in en rond de zandsteengroeves aan toeging. Volwassenen en kinderen doen zwaar werk onder slechte omstandigheden. Er zijn veel gezondheidsrisico’s en de lonen zijn laag. Vrouwen zijn genoodzaakt om hun kleine kinderen mee te nemen naar het werk of hun kinderen werken thuis mee aan de productie van tegels en kasseien (of kinderkopjes).
Ogen niet sluiten, maar zoeken naar een oplossing
Bram: “Bij bezoeken aan het zandsteen gebied in Rajasthan (India) zagen we dat de situatie slecht was. We besloten onze ogen er niet voor te sluiten, maar te zoeken naar een oplossing. Dat was ingewikkeld. Wij kopen in via een exporteur. Daar konden we druk op uitoefenen, maar wat zou dat echt veranderen?”
“Kinderarbeid is al jarenlang heel normaal in de regio. Het is onderdeel van de cultuur en dat verander je alleen als iedereen erbij betrokken is. De kinderen kunnen wel stoppen om voor mij te werken, maar gaan ze dan naar school of bij een ander bedrijf aan de slag?”
Kinderarbeid-vrije zones
Bram Callewier zocht naar een duurzame oplossing en kwam in contact met Stop Kinderarbeid. Stop Kinderarbeid richt zich op alle betrokken partijen in een gemeenschap: op het onderwijs, ouders, het bedrijfsleven en de lokale overheid. Het uitgangspunt daarbij is dat kinderen naar school moeten en niet horen te werken. Samen werken ze toe naar kinderarbeid-vrije zones. Dit zijn wijken of dorpen, waar kinderarbeid niet meer geaccepteerd wordt en alle kinderen gestimuleerd worden om naar school te gaan. En die aanpak werkt.
Als een bedrijf meedoet, worden ze een onderdeel van de oplossing. Ze zijn samen met lokale non-profits, vakbonden, werkgevers en scholen verantwoordelijk. Via Stop Kinderarbeid kwam Bram ook in contact met Arisa.
Lizette Vosman werkt bij Arisa. Samen met lokale organisaties verdedigt Arisa de rechten van mensen in Zuid-Azië. De organisatie doet onderzoek naar ketens in verschillende sectoren en probeert via de politiek verandering te brengen.
Hoe het er echt aan toegaat in en rond de mijnen
Lizette legt uit hoe ze te werk gaan. “Arisa is intermediair tussen bedrijven, (Nederlandse) overheid en maatschappelijke organisaties. We hebben contact met lokale organisaties in India die ons van informatie voorzien en met bedrijven, zoals Stoneasy en zusterfirma Beltrami. De lokale organisaties kunnen ons vertellen hoe het er daadwerkelijk aan toegaat in de natuursteensector. Heel veel bedrijven verschuilen zich achter labels, of projecten, maar maken daarmee niet echt een verschil. Stoneasy/Beltrami doet het anders. Zij committeert zich voor de langere termijn en is daarmee een voorbeeld voor andere bedrijven.
Het werkt ook niet als een bedrijf denkt ergens een school te bouwen en daarmee het probleem op te lossen. De oplossing moet echt gedragen worden door de hele gemeenschap. Als lokale organisaties zelf lobbyen en praten met scholen, ouders, bedrijven en de overheid dan hebben ze invloed. Zo wordt het probleem van kinderarbeid door iedereen gedragen en daardoor is het duurzaam. Dat kinderen naar school moeten, heeft tijd nodig om te landen.”
Het werkt in de praktijk
Stoneasy/Beltrami heeft inmiddels een goed fundament opgebouwd met betrouwbare mensen. Bram: “We hebben goede partners en maken kinderarbeid bespreekbaar. We zoeken daarbij constant naar een balans. Alle partijen moeten vertrouwen hebben en zich serieus genomen voelen. Als we te veel met de vakbonden praten, worden de werkgevers argwanend en andersom. Daarom gaan we voorzichtig te werk en accepteren we dat het lang duurt. Voor ons is het namelijk belangrijk dat we bijdragen aan echte verandering.”
In de video zie je wat het effect is van het werk van Stop Kinderarbeid.
Jij als consument
Het mag duidelijk zijn dat het moeilijk is om een industrie te veranderen. En dat het tijd kost. Het is belangrijk dat bedrijven die natuursteen verkopen transparant zijn en laten zien waar ze naartoe werken. Het gaat niet om ‘kinderarbeid-vrij’ garanties, die zijn moeilijk te geven. De ketens zijn zo ingewikkeld. Openheid over risico’s is veel betrouwbaarder.
Als je tegels of een keukenblad gaat kopen, is het aan te raden om zelf wat onderzoek te doen. Je zoekt waarschijnlijk naar de mooiste tegels met een goede prijs/kwaliteit verhouding; neem dan in je zoektocht ook de herkomst van de producten en het duurzaamheidsbeleid van het bedrijf mee. Kun je het niet vinden op de website? Stel dan via de mail een vraag aan het bedrijf. Door kritisch te zijn en bewuste keuzes te maken, kun je bijdragen aan een duurzame oplossing.
Meer weten over het tegengaan van kinderarbeid? Lees ook ons artikel over de goudindustrie.
Foto credits: Eline Wijnen / StopKinderarbeid 2018
