Screen Free Sunday: kan jij een dag zonder smartphone, tv en computer?  

Normaal gesproken beginnen goede voornemens op 1 januari en niet op 1 december. En het is misschien ook niet helemaal eerlijk om hier op zondagochtend over te beginnen, gezien het feit dat je dit waarschijnlijk leest vanaf een scherm, maar toch: de dag is nog jong. En dus willen we het vandaag graag eens hebben over Screen Free Sunday. Oftewel, een hele zondag zonder afleiding van smartphone, tv of computer. Hoe zou zo’n dag eruitzien?

Kapotte telefoon

Ik herinner me nog een vakantie, een paar jaar geleden, waar mijn telefoon het begaf. Dat betekende niet alleen dat ik niet meer kon appen met het thuisfront, maar het betekende ook dat ik geen wekker had, geen zaklamp, geen muziek kon luisteren, geen foto’s kon maken, geen toegang meer had tot google maps en bovendien niet meer heel snel mijn volgende Airbnb kon reserveren. Ik realiseerde me dat we tegenwoordig werkelijk alles op de telefoon doen en dat als die kapotgaat in een ver land je toch enigszins onthand bent.

Screen Free Sunday

Maar wat ik ook merkte: na een paar dagen was ik gewend aan het niet hebben van een telefoon. Ik had meer rust, was meer aanwezig in het moment en werd gedwongen creatieve oplossingen te zoeken voor zaken waar ik normaal mijn telefoon voor gebruikte. Eén van de initiatiefnemers van Screen Free Sunday, Barbara Putman Cramer, had een vergelijkbare ervaring.

Ze ontwikkelde andere hobby’s, zoals lezen, het bos ingaan en buiten sporten in plaats van thuis een lesje via YouTube volgen. “Je moet ook meer nadenken, dat is heel bevredigend,” zegt ze in een interview met RTL Nieuws. Ze introduceerde de Screen Free Sunday bij een klein groepje jonge reclamemakers, die normaal gesproken 24-7 op hun telefoon zaten. “In het begin vonden ze het lastig, maar later voelden ze zich bevrijd.”

Hoeveel zitten we op ons scherm?

Het smartphone gebruik in Nederland is explosief gestegen. In 2016 besteedden we nog 40 uur per maand aan internet op onze mobiel, tegenwoordig is dat meer dan 60 uur. Dat blijkt uit cijfers van Stichting Internet Domeinregistratie Nederland (SIDN), die vorig jaar onderzoek deed naar ons smartphonegebruik onder 4.000 mensen. Uit cijfers van het CBS blijkt dat in 2012 nog maar 30% van de bevolking chatte, terwijl dat nu op 81% ligt. En dat zijn niet alleen de jongeren onder ons, want het gebruik van social media is onder ouderen tussen de 65 en 75 jaar van 24% in 2012 gegroeid naar 68% in 2018.

“Op je telefoon kijken, is een dwangmatige gewoonte geworden,” zegt Gert-Jan Meerkerk van het instituut voor Onderzoek naar Leefwijzen tegen RTL Nieuws. Tegenwoordig kan je heel makkelijk via allerlei apps zien hoeveel tijd je op je smartphone zit en dat is schrikbarend, want de meesten van ons schatten die tijd lager in. En dan hebben we het alleen nog maar over de smartphone, want er bestaat ook nog zoiets als een computer of een tv natuurlijk.

Zo stellen de initiatiefnemers van Screen Free Sunday dat de gemiddelde persoon zo’n 90% van z’n vrije tijd besteedt aan het turen naar een scherm. In eerste instantie dacht ik: dat lijkt me zwaar overdreven! Maar ga maar na: op je werk zit je het merendeel van de tijd achter de computer. Als je thuiskomt, plof je op de bank om uitgeblust naar de tv te kijken. En ondertussen multitask je die smartphone er gewoon even tussendoor. Probeer dan maar eens geconcentreerd te blijven of echt uit te rusten: niet gemakkelijk.

Waarom is minder schermtijd goed?

Je zou natuurlijk kunnen denken: nou en? We leven nou eenmaal in moderne tijden waarin alles digitaal is en via een schermpje wordt geregeld. Wat maakt het uit? “Het is wetenschappelijk bewezen dat je minder aanwezig bent zodra je telefoon in de buurt is,” zegt Putman Cramer hierover. “Ook slaap je slechter na het gebruik van schermen. En je telefoon houdt je verslaafd. Iedere ping levert een soort geluksgevoel op, waardoor je naar je telefoon blijft grijpen. Daarmee verlies je uit het oog wat je echt leuk en belangrijk vindt.”

Daarbij komt dat we drie keer zoveel tijd doorbrengen op apps waar we niet gelukkig van worden als op apps waar we wel gelukkig van worden. Adam Alter legt in deze TED Talk uit hoe dat zit:

Minder schermtijd

Ik heb een jaar geleden, tijdens mijn digitale detox, een aantal apps van mijn telefoon gegooid die onnodig veel van mijn tijd opslokten. Facebook bijvoorbeeld. Terwijl ik vroeger in een vloek en een zucht zo een uur verder was met doelloos scrollen, bekijk ik het sociale platform nu nauwelijks nog.  Ik moet het namelijk actief opzoeken in mijn browser en blijkbaar zit dat niet in mijn systeem of heb ik daar geen zin in, want het gebeurt niet. Mis ik er iets aan? Nee, eigenlijk niet.

In diezelfde digitale detox heb ik de meeste van mijn pushberichten uitgezet en ook dat creëert rust. Geen pings meer, die me de hele dag door uit mijn concentratie halen en me naar mijn telefoon doen grijpen. Ik leg mijn telefoon ook regelmatig in de keuken, terwijl ik zelf in de woonkamer ben. Of ik vergeet mijn telefoon überhaupt mee te nemen, iets wat altijd op veel ongeloof stuit. Maar heel eerlijk: die dagen blijk ik met een beetje creativiteit verassend goed door te komen.

Schermloze zondag

Uit eerdergenoemd onderzoek van SIDN blijkt, dat 80% bewust een dag inplant waarop de telefoon uitgaat. Rest ons natuurlijk nog de computer en tv, maar goed: je moet ergens beginnen. Zou jij elke maand een zondag zonder schermen kunnen of heb je nog tips hoe we dit voor elkaar kunnen krijgen? Laat het ons weten door hieronder een reactie achter te laten. Vind je het moeilijk om een schermloze dag in te plannen? Doe dan mee met de actie van CollAction voor een Screen Free Sunday, want samen sta je sterk.