Nederlandse staat voor de rechter om vervuilde lucht

Een doembeeld, noemt de Nederlandse staat de schetsen van Milieudefensie over de zorgwekkende luchtkwaliteit in het land. ,,In decennia is de luchtkwaliteit niet zo goed geweest als nu.’’

Dat was de verdediging van de Staat bij het kort geding voor gezonde lucht dat Milieudefensie had aangespannen. De actiegroep eiste vanmorgen bij de Haagse rechtbank dat de overheid zo snel mogelijk maatregelen neemt om de lucht gezonder te maken, of in ieder geval te laten voldoen aan de Europese kwaliteitsnormen. De normen voor vervuilende en schadelijke stoffen als stikstofdioxide en fijnstof  worden al jaren overtroffen, vindt de partij.

Milieudefensie noemt wachten onverantwoord

De rechtszaak zou later plaatsvinden, maar Milieudefensie was het wachten zat en spande een kort geding aan, dat via een crowdfundingsactie kon worden gefinancierd. ,,Langer wachten is onverantwoord, want iedere dag ademen we ongezonde lucht in met jaarlijks duizenden ernstig zieken en sterfgevallen tot gevolg”, laat campagneleider Anne Knol weten.
De ongezonde lucht zou de levensduur van Nederlanders met dertien maanden verkorten. Ook de Europese Commissie noemt de luchtvervuiling in Nederland zorgwekkend: Rotterdam, Amsterdam en Den Haag staan in de top twaalf van meest vervuilde stedelijke gebieden van Europa. Reden voor de organisatie om met de vuist op tafel te slaan. ,,De tekortschietende Staat moet de burger beschermen, maar ziet de noodzaak van het probleem niet. Er moet snel een nieuw luchtkwaliteitsplan komen. De Staat moet ervoor zorgen dat de luchtkwaliteit nergens slechter is dan in de wet vastgelegd, maar dat is niet zo. Oplossingen worden uitgesteld”, zegt advocaat Phon van den Biesen. Het Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit (NSL) deugt niet en Nederland doet het beroerd ten opzichte van andere landen, meent hij. ,,Spoed is geboden, er is geen enkele reden om geen haast te maken.”

Overheid: “Gebrek aan draagvlak”

De laatste decennia is de luchtkwaliteit nog nooit zo goed geweest als nu, aldus landsadvocaat Edward Brans. ,,Die trend zet zich voort en uiteindelijk wordt aan de grenswaarden en de WHO-streefwaarde voldaan.” Er worden al maatregelen genomen, al zijn er nog genoeg uitdagingen, erkent hij. Volgens de Staat is het probleem niet van de ene op de andere dag op te lossen en is het ‘makkelijk en niet realistisch’ van Milieudefensie om te zeggen dat de overheid maar snel maatregelen moet nemen. ,,Van onwil of laksheid is geen sprake. De grootste problemen en knelpunten liggen in binnensteden. Daar is geen draagvlak in de samenleving om maatregelen, zoals het afsluiten van wegen of het sluiten van agrarische bedrijven, te nemen. Daar zijn de economische gevolgen te groot voor.”

Onbegrijpelijk, vindt Adriaan Korthuis. Hij is directeur van Climate Focus en is verbonden aan mede-kortgedinginitiatiefnemer Adem in Rotterdam, dat al jaren strijdt voor schone lucht in Rotterdam. ,,Dat steden bereikbaarheid prevaleren boven de gezondheid van hun inwoners is een onjuiste afweging. Een politieke discussie daarover is ook nooit gevoerd.”
De overheid, die genoopt is tot samenwerking met gemeenten en provincies om de stedenproblematiek aan te pakken (een politieke keuze, vindt Milieudefensie), doet naar eigen zeggen al veel aan de luchtkwaliteit. ,,Verhoging van de rijtuigenbelasting, verschoning van de binnenvaart, er zijn steeds meer laadpalen en er komt in 2018 een nieuw luchtkwaliteitsplan”, zegt Brans. De verhoging van de maximumsnelheid op autosnelwegen heeft verwaarloosbare milieueffecten, refereert hij aan een RIVM-onderzoek. ,,We doen ons stinkende best.”

Uitspraak op 7 september

De rechter doet op 7 september uitspraak. Milieudefensie is hoopvol. ,,Ik baseer me op hoogleraren en onderzoekers me hebben verteld, die schatten onze kansen hoog in. Als we geen vertrouwen in een goede afloop hadden, waren we hier niet aan begonnen. Maar ik wacht het oordeel van de rechter af”, zegt Anne Knol. Ook Adriaan Korthuis is optimistisch. ,,Ik ben geen jurist, maar geef ons een goede kans. De wet wordt namelijk overtreden.”
Mocht de rechtszaak in het voordeel van Milieudefensie worden beslist, dan is de organisatie nog steeds afhankelijk van de overheid. Knol: ,,We kunnen alleen eisen dat er aan de normen moet worden voldaan, niet hoe ze dat moeten doen.” Al heeft de campagneleidster genoeg ideeën. ,,Denk aan de maximumsnelheid van 130 kilometer per uur terugdraaien, meer inzetten op duurzame mobiliteit en de aanpak van intensieve veehouderij.”
Lees meer
TreeWifi verbetert luchtkwaliteit
Luchtvervuiling doodt miljoenen mensen