101 tips voor een duurzame lifestyle: zo verklein je jouw footprint

Helaas is het weer bijna zover: op 12 april is het voor Nederland alweer Earth Overshoot Day. Dat wil zeggen dat we op die datum al door de voorraad grondstoffen heen zijn waarmee we eigenlijk een heel jaar zouden moeten doen. Daarmee lopen we (en dit is niet iets om trots op te zijn) voorop, want er zijn maar 12 landen die ons voorgaan. Denk aan Qatar, de Verenigde Staten of -dichterbij- België, Denemarken en Finland. Een land als China komt ‘pas’ in juni aan de beurt. Geen excuses meer dus, tijd voor een duurzame lifestyle met deze 101 laagdrempelige tips.

Gelukkig kunnen we onze eigen levensstijl verduurzamen en op die manier bijdragen aan het weer naar achter schuiven van Earth Overshoot Day. Natuurlijk: ook het bedrijfsleven en de politiek moeten grote stappen maken -en het pauzeren van het stikstofbeleid om het CDA in de coalitie te houden is niet bepaald een stap voorwaarts. Maar dat betekent niet dat wij als burgers -of consumenten- moeten afwachten tot er daar wat gebeurt. In plaats van te kijken naar wat anderen níet doen (waar we per saldo relatief weinig invloed op hebben) kunnen we beter kijken naar wat we zelf wél kunnen doen.

Hoeveel aardes heb jij nodig met jouw levensstijl? Dat kan je hier testen. Op die manier krijg je ook voor jezelf helder waar jij nog winst kan behalen. Misschien door minder te vliegen, minder vlees te eten of minder spullen en kleding te kopen. Als 25 procent van de bevolking uiteindelijk zijn of haar levensstijl heeft veranderd naar duurzaam, bewust en groen, komt er een systeemverandering op gang – zo stelt veranderexpert Jan Rotmans. En dat is natuurlijk uiteindelijk waar we naar toe willen. Vele druppels maken een groene golf. Daarom, ter inspiratie, 101 manieren om je levensstijl te verduurzamen:

1. Minder kleding en spullen kopen (heb je het echt nodig?)
2. Kleding vaker en langer dragen
3. Als iets stuk is, kies dan -indien mogelijk- voor reparatie (al dan niet zichtbaar)
4. Als je iets zat bent, kies dan voor ruilen, weggeven of verkopen
5. Pas als dat allemaal niet kan kies je voor recycling: gooi je afval in de juiste bak of lever het in op de juiste punten (wist je bijvoorbeeld dat er sierraden gemaakt worden van de metalen uit oude telefoons?)
6. Je kan je oude kleding zelf ook nog gebruiken natuurlijk: maak groentezakjes van een oude laken, een tasje van een oude spijkerbroek of poetslapjes.
7. In sommige winkels kan je trouwens in bulk kopen. Dat wil zeggen dat je pasta, rijst, noten etc. gewoon in je zelf meegenomen potjes en zakjes kan tappen. Zie hier onze lijst van zero waste shops waar dit kan.
8. Als je toch iets nieuws wilt, kies dan voor ruilen, lenen, huren, tweedehands of circulair en duurzaam (door je geld te investeren in duurzame merken, stimuleer je de ontwikkeling van duurzame producten als post consumer recycled textiel)
9. Als je een nieuw kledingstuk koopt, bedenk dan of het past bij de rest van je garderobe (kan je het met minstens 3 andere stukken combineren, in 3 seizoenen dragen en -met de juiste accessoires- op 3 verschillende gelegenheden aan?)
10. En, ook niet onbelangrijk: gebruik de 30wearrule van pionier Livia Firth: ga je het minstens 30 keer dragen? Zo niet, koop het dan niet.
11. Weet je niet zeker of een kledingmerk duurzaam is? Check het via de Good on you app door het merk in te tikken. Staat het merk er niet tussen? Dat zegt nog niet alles, want de app is niet compleet. Check dan bijvoorbeeld op CeCe Project of het merk daar aangeboden wordt.
12. Kies voor verzorgingsproducten en cosmetica zonder microplastics. Je kan het checken via de app van Beat the Microbeads, simpelweg door de ingrediënten te scannen.
13. Ook de tandenborstel kan je vervangen door eentje van bamboe. Wist je trouwens dat je de kop van je tandenborstel regelmatig even een minuut of tien in kokend water moet weken om de grote hoeveelheid bacteriën op die borstel (miljoenen) een beetje in toom te houden?
14. Kies voor herbruikbare producten, zoals wasbare wattenschijfjes in plaats van wegwerp.
15. Ook op het gebied van menstruatie kunnen we een slag slaan. Gebruik bijvoorbeeld menstruatiecups of menstruatieondergoed om ook hier het afval te minimaliseren. We testten het ondergoed laatst nog. Lees hier onze ervaringen.
16. Ook scheermesjes kan je kopen in niet-wegwerp varianten, al zijn mijn ervaringen daarmee niet heel goed (misschien ben ik er te onhandig voor, dus ben benieuwd naar jullie ervaringen).
17. Kies ervoor om minder verzorgingsproducten te kopen: vaak hebben we het helemaal niet nodig en het maakt de badkamer een stuk overzichtelijker.
18. Wees alert op reclame en marketing: die is erop gericht om ons te doen geloven dat ons leven niet compleet is zonder dat ene haarmasker of die nieuwe spijkerbroek. Maar uiteindelijk duurt het geluk dat je ervaart bij een nieuwe aankoop maar heel kort en brengt het zelden wat de advertentie belooft.
19. Kies daarom eerder voor ervaringen dan spullen. Want samen wildplukken, over de hei wandelen of met een wijntje op de veranda zitten, herinner je je over 5 jaar nog wel. Maar dat ene product waar je veel te veel geld aan uitgaf en niet nodig had? Precies.
20. Wees niet te streng voor jezelf als je wel een keer een miskoop doet (we stinken zelf ook nog geregeld in slimme marketingtrucs).
21. Weet ook wat je al hebt. Dat klinkt logisch, maar hoe vaak kom je thuis met een kledingstuk dat best lijkt op wat je al hebt of een oogpotlood dat je nog in die kleur bleek te hebben?
22. Kies voor verzorgingsproducten zonder plastic verpakking. Denk aan tandpastatabletten en stukken zeep voor lijf en haar.
23. Ga minder vaak onder de douche. Dat scheelt energie, water én verzorgingsproducten. Want je huid droogt -net als je haar- uit van warm water en zeep. Een washandje bij de wastafel kan vaak ook prima.
24. Als je dan wél gaat douchen, duurt het vaak even voordat het water warm is. Vang dat water op in een emmer en gebruik het voor de planten om de wc mee door te spoelen.
25. En over de wc gesproken: gebruik duurzaam wc-papier dat niet in plastic, maar in papier verpakt is (op steeds meer plekken te krijgen).
26. En van de wc naar de wasmachine: was je kleding minder, want wassen zorgt voor slijtage waardoor je kleding sneller op de vuilnisbelt eindigt. Zonde. Hang het af en toe gewoon te luchten in de buitenlucht.
27. In dat kader: gebruik geen wasverzachter. Dit legt een laagje over je kleding waardoor het zacht aanvoelt, maar geen vocht meer opneemt. Dat is niet alleen onhandig bij handdoeken, maar ook bij de kleding die je draagt.
28. Kies bij het wassen voor je kleding ook voor eco-producten waar geen microplastics in zitten.
29. En voor producten die niet in plastic zitten (want 80% van zo’n fles wasmiddel bestaat uit water, dat allemaal vervoerd moet worden: in de vrachtwagen naar de winkel, maar ook door jezelf naar jouw huis). Wasstrips vormen een prima alternatief.
30. Gebruik geen droger, maar laat je was aan de lijn drogen. Liefst buiten, terwijl er een zacht windje waait (dat is ook goed voor de zachtheid van je textiel).
31. Houd rekening met het weer als je de was doet. De was buiten te drogen hangen is gezonder voor het klimaat in huis namelijk, dus doe de was als het droog is. En als je zonne-energie hebt: als de zon schijnt (scheelt toch weer in de kosten).
32. Gebruik het eco-programma van je wasmachine en vaatwasser. Het duurt langer, omdat er minder warm gewassen wordt. En vooral het verwarmen en warm houden van dat water kost energie.
33. Met de hand afwassen is trouwens duurzamer, maar wij snappen ook dat je daar niet altijd zin in hebt.
34. Sowieso is het een goed idee om je was op een lage temperatuur te wassen: daar blijft de textiel beter bij en bovendien: het is vaak helemaal niet nodig om warmer dan 30 te wassen.
35. Als je gaat schoonmaken, gebruik dan ook zo weinig mogelijk plastic. Ook hier heb je tegenwoordig tabletten die je kan oplossen in water in je eigen sprayflesje (want ook schoonmaakmiddelen bestaan voor 80% uit water).
36. Je kan natuurlijk ook voor kiezen om je eigen schoonmaakmiddelen te maken: met baking soda en azijn (of citroen) kom je een heel eind.
37. Nu de lente begonnen is, is het wat makkelijker om te zeggen: zet de thermostaat lager. We hebben het afgelopen jaar allemaal ervaren dat je lichaam went aan lagere temperaturen. Sterker nog: ik vind 20 graden in huis nu echt oncomfortabel warm.
38. ’s Avonds met een dekentje op de bank en een kop warme thee en een kruik in bed doet wonderen in de winter.
39. En in de zomer is het slim om de gordijnen overdag dicht te houden en ’s avonds de ramen tegen elkaar open te zetten om de boel koel te houden. Lees hier nog meer tips om je huis betaalbaar koel te houden.
40. Als je het groter wil aanpakken, helpt isoleren van je huis zowel bij het warm als het koel houden van je huis. Dat vraagt wel om een investering en is bij huurhuizen lastiger.
41. Als je aan de slag gaat met isoleren, kies dan voor biobased materialen. We vroegen een aantal experts wat het beste werkt. Lees het hier.
42. In het kader van grote investeringen: zonnepanelen en een warmtepomp is ook een goed idee. Maar omdat iedereen hier het afgelopen jaar -dankzij de hoge energieprijzen- ineens van doordrongen raakte, zijn de wachttijden behoorlijk hoog opgelopen.
43. Stap ondertussen over op écht groene stroom. Dat is zo gedaan.
44. Laat je stekkers en laders niet onnodig in het stopcontact zitten. Zelf heb ik mijn tv weggedaan: dat een heleboel op mijn energierekening te schelen. Die tv-kastjes zijn namelijk echte energieslurpers, omdat ze continu stand-by staan.  
45. Deel spullen met je buren. Je wasmachine is een beetje onhandig als je geen gedeelde ruimte hebt, maar waarom zouden we allemaal een goed gevulde gereedschapskist en ladder hebben (om maar wat te noemen). Het is niet alsof we al die spullen dagelijks nodig hebben.
46. Doe mee aan een autodeelprogramma (vooral als je in een stad woont waar er veel zijn handig).
47. Kies voor lopen, fietsen of het OV als het maar even mogelijk is (kom je ook nog eens aan je beweging, iets waar we maar al te vaak een tekort aan hebben in onze zitsamenleving)
48. Ga eens met de trein op vakantie (wij zijn fan: Parijs, Londen, maar ook de Alpen zijn prima te doen met de trein en als je op tijd boekt ook niet duur).
49. Probeer je vakantieavontuur wat vaker dichtbij te zoeken en bijvoorbeeld nog maar eens in de zoveel jaren naar verre oorden te vliegen (want wij snappen ook wel dat je af en toe op bezoek wilt bij je familie in New York, om maar wat te noemen).
50. Als je op vakantie gaat trouwens: koop dan niet van die handige mini’s bij de drogist, want dat is heeeel veel onnodig plastic. Wat je wel kan doen is je eigen flesjes/potjes vullen met je eigen producten en een stuk van je zeep afsnijden (scheelt ook weer ruimte).
51. Ga wat vaker de natuur in: het is niet alleen goed voor je (lichaam en geest), maar je krijgt er ook meer waardering voor de natuur en dat is altijd goed als we diezelfde natuur willen beschermen.
52. In hetzelfde kaders: tegels uit je tuin en groen erin. Dat is goed voor de afwatering bij regenachtige winters, brengt verkoeling in hete zomers, vergroot de biodiversiteit en het helpt bij het opslaan van CO2.
53. Dit geldt natuurlijk ook voor groene balkons, dakterrassen, geveltuintjes of boomspiegels in de straat.
54. Vang regen op om je planten water te geven, bijvoorbeeld met behulp van een regenton of door een wat een wat groter waterreservoir aan te leggen, zodat je ook je wc met regenwater kan doorspoelen.
55. Kies wel voor biologische (onbespoten) en inheems planten, want dat is beter voor de bijtjes (die gaan namelijk dood van de pesticiden die nog op niet-biologische planten zitten).  
56. En over die bijtjes gesproken: haal gratis biologisch bloemenzaad bij de Voedselbank voor Bijen en zaai 22 april mee voor een lekker buffet voor de bij.
57. Zelf stekken kan natuurlijk ook: heel duurzaam en geeft voldoening.
58. Te veel stekkies van die pannenkoekenplant inmiddels? Geef ze dan weg of ruil ze via één van de plantenbiebs in Nederland.
59. Maak je tuin gezellig met lampjes die op zonne-energie werken. Je zult merken: de zon schijnt vaker in Nederland dan we soms denken.
60. Een eigen moestuin is ook leuk om te doen. Begin op kleine schaal met een moestuinbak (kan ook op balkon etc). Hoe leuk (en voordelig) is het om je eigen tomaatjes door de salade te gooien.
61. Wist je trouwens dat je vaak uit ‘restjes’ ook nieuwe groente kan kweken? Denk bijvoorbeeld aan het kontje van bleekselderij. Lees hier hoe het werkt.
62. Je kan trouwens ook nog vaak koken met wat we groenteafval noemen. Zo kan je chips maken van aardappelschillen of bouillon trekken uit schillen en groenteafval (bewaar het tot je dat gaat doen in een bakje in de vriezer).
63. Heb je te veel tomaatjes (of sperziebonen of pompoenen etc), deel je producten dan vooral met je buren. Die zijn daar vast blij mee.
64. Toch te veel gedoe? Je kan ook ergens een appelboom (bijvoorbeeld) adopteren en dan jaarlijks je eigen appels oogsten.
65. Of je kan ‘gewoon’ plukken en oogsten bij een naburige boerderij. Er zijn steeds meer plekken waar dat kan. En dan support je meteen de boeren in jouw buurt.
66. Hetzelfde geldt trouwens voor bloemen: die kan je ook zelf halen in een pluktuin (leuk ook weer in het kader van herinneringen maken).
67. Kies ook bij bloemen voor een biologische, onbespoten bos trouwens (ook als je ze niet zelf gaat plukken).  
68. Kies ook zoveel mogelijk voor onbespoten, biologische groente en fruit. Niet alleen is het gezonder voor jouzelf en de aarde, maar je ondersteunt er biologische boeren mee.
69. Als je voor niet-biologisch kiest, weet dan dat je de pesticiden er niet met wat water afwast (als dat zo zou zijn, zou de boer na elk regenbuitje opnieuw moeten spuiten). Schil je groente en fruit dan dus of was het goed met behulp van baking soda (hier lees je meer). En hier lees je welke groente/fruit je het beste wél en welke je niet per se biologisch hoeft te kopen.
70. Kies ook zoveel mogelijk voor seizoensgebonden groenten en fruit
71. En probeer lokaal te eten: hoe dichterbij de producten verbouwd zijn, hoe minder kilometers, hoe minder CO2-uitstoot. Bovendien hoeven de producten dan niet geplukt te worden voor ze rijp zijn. Scheelt weer aan voedingsstoffen.
72. Stop met kauwgom: je zit namelijk vaak letterlijk op plastic te kauwen, omdat in plaats van hars vaak op olie gebaseerde polymeren gebruikt, zegt de Plastic Soup Foundation.  
73. Neem voor onderweg je eigen koffiebeker en waterflesje mee.
74. Neem ook je eigen lunch mee (verpakt in herbruikbare verpakkingen natuurlijk). Dat scheelt heel veel afval, want in de gemiddelde kantine is alles (vanwege de hygiëne) vaak los verpakt, in plastic. Daar wil je niet aan mee doen. Plus het scheelt heel veel geld.
75. Maak zelf compost van je gft-afval. Goed voor die groene tuin die je net hebt aangelegd. Compost maken kan trouwens ook gewoon op een balkon (echt!)
76. Je kan groenteafval ook nog vaak gebruiken voor het maken van schoonmaakmiddelen (citrusschillen bijvoorbeeld).
77. Neem je eigen tas mee als je boodschappen gaat doen.
78. Doe in die tas ook katoenen (geen polyester!) tasjes om losse groente, fruit, noten en brood in te doen als je boodschappen gaat doen. Scheelt een hoop afval.
79. Breng je statiegeld flessen en blikjes keurig terug naar de supermarkt.
80. Voer eens per week restjesdag in en laat je creativiteit de vrije loop (google en Insta zijn je beste vriend voor inspiratie). Op die manier voorkom je voedselverspilling.
81. Mealpreppen kan om die reden ook goed werken (zeker als je hard werkt en door de week te moe bent om vers te koken: dan is het fijn dat je die verse ingrediënten uit je koelkast alvast voorbereid hebt). Scheelt ook weer aan voedselverspilling.
82. Kies om die reden in de supermarkt ook eens voor de appels met een rare vorm of de producten die bijna tegen de THT-datum aanlopen (die zijn vaak nog prima te eten).
83. Zorg ervoor dat je aangesneden groente en fruit goed bewaart met behulp van food huggers of herbruikbaar waxpapier. Zo blijft het langer goed.
84. Kies voor losse thee en koffie (lekkerder en het scheelt heel veel afval, al moeten we zeggen dat de theezakjes en koffiepads tegenwoordig geen microplastics meer hebben).
85. Kook mét deksel op de pan om minder energie verloren te laten gaan (én, ook zo’n fijne truc: draai het gas uit voordat het eten klaar is: het gaart namelijk nog na in een warme pan, scheelt weer). Lees hier meer tips om energiezuinig te koken.
86. Zo kan je de warmte van de oven en het gasfornuis gebruiken om de keuken te verwarmen (de verwarming hoeft dan echt niet aan).
87. En dan hebben we het nog niet gehad over minder vlees en minder zuivel. Er is 5 kilo plantaardig voedsel nodig voor 1 kilo vlees. Het zou slimmer zijn om die 5 kilo rechtstreeks aan mensen te ‘voeren’.  Dat scheelt dan ook weer heel veel landbouwgrond die we kunnen teruggeven aan de natuur (die daarmee weer CO2 opslaat en voor verkoeling zorgt).
88. Plant ook eens boom trouwens. In je eigen tuin, maar als vrijwilliger kan je ook aan diverse projecten in de buurt meedoen om bomen te planten.
89. Of je doneert aan organisaties die bomen planten of zich anderszins inzetten voor het klimaat en de natuur.  
90. Kijk ook eens naar je financiën: stap over op een duurzame bank, verzekering en pensioenfonds. Want je wil niet dat je aan de ene kant heel erg bezig bent met het verduurzamen van je lifestyle om er vervolgens achter te komen dat jouw spaargeld in fossiele brandstoffen geïnvesteerd wordt.
91. En neem je digitale footprint onder de loep, want alles wat je opslaat in de cloud (of in je overvolle inbox laat staan) kost CO2-uitstoot: het staat namelijk ergens op een server, die water en stroom vreet. Opruimen die handel dus.
92. Mocht je toch ook nog af en toe van het schrijfboekje zijn: kies dan voor een duurzaam exemplaar. Je hebt tegenwoordig herbruikbare boekjes waar je je handtekeningen weer kan wissen en nieuwe kan opschrijven.
93. En als we het toch over opruimen hebben: vraag voor je verjaardag om ervaringen (dat scheelt weer cadeautjes waar je eigenlijk niet op zit te wachten en die je dan weer moet opruimen of weggeven).
94. Zelfde geldt voor als iemand anders jarig is: vier die verjaardag gewoon nog een keer door samen iets leuks te doen (een vegan high tea in Amsterdam bijvoorbeeld, een wildpluk workshop, een avondje theater, een weekendje weg, een concert, een massage: er zijn zoveel leuke dingen te bedenken).
95. En mocht je de spirit te pakken hebben: ruim ook het afval van anderen op dat je op straat (of op straat) tegenkomt. Ik weet: het zou niet moeten mogen, maar het opruimen van zwerfafval geeft echt een gevoel van voldoening. En dat is ook wat waard, toch?
96. Je kan er trouwens ook een bedrijfsuitje van maken, bijvoorbeeld door met Plastic Whale door de Amsterdamse grachten te varen en onderweg zwerfafval eruit te vissen. In Leuven (België) kan je gratis een kajak gebruiken als je onderweg zwerfafval uit het water vist.
97. Stem op een politieke partij die het klimaat hoog in het vaandel heeft staan.
98. Ook als het om je interieur gaat, kan je duurzame keuzes maken. Kies voor duurzame verf, tweedehands spullen en vervang je interieur minder vaak. Kies dus voor een stijl die echt bij jou en je huis past en minder afhankelijk is van woontrends.
99. Blijf goed op de hoogte van wat er speelt door boeken over het klimaat te lezen of Netflix docu’s te kijken. Of HetkanWEL in de gaten te houden natuurlijk. Wij zetten binnenkort al onze boeken, films en podcast tips voor je op een rij.
100. Deel je boeken door ze in een straatbibliotheek te zetten of door te geven aan anderen. Lenen uit de bibliotheek is ook heel duurzaam. En als je veel leest: kies dan voor een e-reader.
101. Praat met andere mensen over jouw duurzame lifestyle en de dingen die je doet. Daarmee inspireer je weer anderen, net zoals anderen jou weer kunnen inspireren met wat zij doen.

We missen er vast nog een paar. Deel daarom jouw tip door hieronder een reactie achter te laten. Lees ook onze 52 levenslessen voor een duurzaam 2023.