De toekomst voorspellen lijkt op het eerste gezicht vooral iets voor een glazen bol: we weten nooit helemaal precies welke wending de geschiedenis neemt. Zo kan er oorlog uitbreken, of een pandemie. Of er vindt een natuurramp plaats die de boel behoorlijk op z’n kop zet. Toch is er ook heel veel wat we wél weten over de toekomst, zegt Martijn Boomsma van Hatch, die bedrijven op weg helpt naar de toekomst. In deze Anders Werken maand praten we met hem over de toekomst van ons werk.
We worden ouder
“We weten bijvoorbeeld dat we ouder worden,” begint Martijn. “De gemiddelde leeftijd in Europa gaat van 40 naar 46. In Noord-Amerika van 37 naar 41. In Zuid-Amerika van 27 naar 41. In Afrika van 19 naar 25. En in Azië van 22 naar 40. Dat heeft te maken met welvaart: we leven langer en krijgen minder kinderen, waardoor de gemiddelde leeftijd omhoog springt. De jeugd zit in Afrika: daar komen dan ook de nieuwe, frisse ideeën vandaan. Terwijl ontwikkeling en cultuur in toenemende mate uit het Oosten komen, waar de grootste steden liggen.”
Bedrijven, producten en concepten gaan minder lang mee
“Verder weten we dat de levensverwachting van bedrijven drastisch omlaaggaat, tenzij een bedrijf erin slaagt om zich keer op keer opnieuw uit te vinden. Hetzelfde geldt voor producten en concepten. Daar waar je vroeger rustig 50 of 60 jaar met een product kon doen, is dat tegenwoordig 20 jaar. De productlanceringen gaan dan ook steeds sneller. Als je bedenkt dat het 50 jaar duurde voordat 20% van de mensen een doortrek-wc in huis had, terwijl iedereen binnen een jaar Whatsapp had zonder dat daar reclame voor werd gemaakt.”
Onrust, stress en burn-out
Het geeft een onrustig wereldbeeld waarin alles continu in steeds sneller tempo verandert. “Dat zorgt bij veel mensen voor onrust, ongemak en stress, wat weer kan leiden tot een burn-out. Veel bedrijven spelen daar nu al op in door in hun lange termijnvisie niet alleen in te zetten op het maken van winst, maar ook op het welzijn van hun werknemers en op het klimaat. Dat zijn lange termijn processen, die niet altijd meteen zichtbaar zijn, maar die wel degelijk in gang gezet worden.”
Zo zijn er bedrijven, die hun werknemers niet alleen vakantiedagen geven, maar ook leerdagen met een leerbudget. Dan kan je een cursus of training volgen die in eerste instantie misschien niet eens direct met je werk te maken heeft, maar waar je wel nieuwe energie van krijgt of inspiratie uit haalt. Er zijn ook bedrijven die het uitgespaarde geld voor de huur van een kantoor reserveren om quality time met de werknemers door te brengen, zodat je elkaar nog wel regelmatig ziet en met elkaar kunt ontspannen en bijkletsen. Tijdens een lunch, diner of een activiteit bijvoorbeeld.
Hybride en asynchroon werken
“Wat je nu al ziet, is dat we naar een hybride werkvorm gaan. Nu is de uitdaging: hoe gaan mensen om met die autonomie en hoe bouwen ze hun werk in hun leven in plaats van andersom. Ik spreek mensen die tien online meetings per dag hebben en helemaal vastzitten, maar er zijn ook mensen die de vrijheid ervaren om tussendoor een wandeling te maken, een kop koffie met iemand te drinken of de kinderen van school te halen. Die willen niks anders meer.”
“De sleutel ligt vaak bij de manier waarop een bedrijf is ingericht. Je kan mensen thuis laten werken, maar nog steeds eisen dat alles op bepaalde tijdstippen gebeurt, tussen 9.00 en 17.00 uur. Dat is wel aan het verschuiven. Ik denk dat we naar asynchroon werken gaan waarbij we niet meer op hetzelfde moment aan hetzelfde project hoeven te werken. Door de inzet van technologie kan dat ook, dankzij bepaalde collaborating tools. Dan hoef je niet eens meer in hetzelfde land te wonen: er zijn nu al internationale teams in grote bedrijven, die aan hetzelfde project werken vanuit verschillende landen en tijdzones.”
ZZP’ers en freelancers
“We gaan steeds meer naar een gig-economy, waarbij je aan bepaalde projecten of taken werkt. Wanneer je dat doet, is aan jou, als het maar op tijd af is. Dat kan in een ZZP-constructie, maar het kan ook via de loonlijst. Dat is niet zo relevant. Wat wel belangrijk is, is de autonomie, zelfbeschikking en vrijheid die deze manier van werken met zich meebrengt. Daarin vinden we ook een betere balans tussen werk en privé.”
“Over honderd jaar kijken we terug op deze tijd, zoals we nu op de Industriële Revolutie terugkijken. ‘Weet je nog dat mensen burn-outs hadden en alleen maar aan het werk waren, maar aan het einde van de maand geen geld overhielden? Je had toen 2 biljoen mensen die niet rondkwamen!’ Zo gaan we terugkijken op deze tijd. We zijn feitelijk nog maar net begonnen met deze manier van werken waarbij we de hele dag achter het scherm zitten en moeten bij bewegen om gezond te blijven. Nu komen we erachter dat het ook niet goed is voor onze mentale staat, voor onze creativiteit, om de hele dag achter zo’n scherm te zitten. Je merkt nu al dat mensen dat niet meer willen.”
“De toekomst van de computer is niet een scherm. Dat is misschien lastig om je nu voor te stellen, maar kijk maar naar de smartwatch, Alexa of het Metaverse. Dat staat nu nog in de kinderschoenen, maar straks geven we een opdracht om een artikel te schrijven op A4 formaat, 500 woorden, logo links, versturen naar hetzelfde team als de vorige keer. We hoeven dan onderweg naar huis de verwarming niet eens meer zelf aan te zetten, dat gebeurt automatisch al, op basis van onze locatie. En als de energieprijzen hoog zijn, zal de verwarming automatisch een graadje lager gezet worden.”
Banen van de toekomst
“Die automatisering brengt ook nadelen met zich mee. Wat voor persoon je bent, hoe betrouwbaar je bent en of je een lening mag afsluiten of iets kan betalen, staat dan allemaal op een grote server. Dat brengt ook weer nieuwe beroepen met zich mee, zoals de ‘Exception manager’. Die moet dan handmatig uitzonderingen maken voor mensen om te voorkomen dat het misgaat, zoals bij de toeslagen affaire.”
Purpose in ons werk
We merken nu al dat jongere generaties het belangrijk vinden om zinvol werk te doen dat betekenis heeft. “Het gaat steeds meer over ‘purpose’. Medewerkers willen zich verbonden voelen met de ‘purpose’ van een bedrijf en inspraak hebben in wat het bedrijf gaat doen. Op het moment dat je daar als bedrijf niet op anticipeert en alleen maar op de keiharde pegels blijft spelen, verlies je de strijd om de medewerkers. En met de ouder wordende bevolking blijft die medewerker de komende tijd schaars.”
Conclusie, zo werken we in de toekomst:
- We worden steeds ouder: dat brengt een blijvende krappe arbeidsmarkt met zich mee
- De levensverwachting van bedrijven, merken en concepten gaat omlaag, tenzij ze zichzelf continu opnieuw uitvinden.
- Bedrijven spelen steeds meer en beter in op de behoeften en het welzijn van werknemers
- We gaan meer richting een gig-economy, waarbij het draait om autonomie en vrijheid. Dit kan in een ZZP-constructie, maar ook in loondienst
- Werken doe je in gelegenheidscoalities, vanaf verschillende locaties en tijdzones, met verschillende nationaliteiten en asynchroon
- Hybride werken is dus een blijvertje
- Om je collega’s toch op regelmatige basis te zien, investeren bedrijven in sociale activiteiten op kosten van de zaak, waarin je gezellig kan bijkletsen
- Over 100 jaar kijken we terug op deze tijd, zoals we nu terugkijken op de Industriële Revolutie. Een burn-out is dan verleden tijd. Er is een veel betere balans tussen werk en privé.
- We zitten dan ook niet meer de hele dag achter een scherm.
Deze hele maand staat hetkanWEL in het teken van Anders Werken. Meer artikelen over dit thema lees je hier. Ben je aan het overwegen om een carrièreswitch te maken? Dan is onze masterclass van Marieke Jacobs van BetekenisBaan een goede eerste stap. Met behulp van praktische tools laat zij zien wat voor stappen je kan nemen om erachter te komen wat je wil en hoe je dat kan bereiken. Of het nou gaat om een andere functie binnen hetzelfde bedrijf of om een complete switch naar een andere sector. Kijk hier voor meer informatie.
