Wat heeft de minste milieu-impact? Koffie of thee? Frisdrank of sap? Bier of wijn?

Een tijdje geleden rekende ik via een online tool mijn verborgen impact uit. Eén van de vragen die ik hiervoor moest beantwoorden, was hoeveel glazen ik per dag dronk. Er werd alleen onderscheid gemaakt tussen alcoholisch en niet-alcoholische dranken, maar ik kon me niet voorstellen dat een kopje thee dezelfde milieu-impact heeft als een kop koffie of een glas cola. Tijd dus om één en ander uit te zoeken en op een rij te zetten.

Koffie of thee?

Het is geen geheim dat Nederlanders tot de grootste koffiedrinkers van de wereld behoren. Op een gemiddelde door-de-weekse dag drinken we 4,2 kopjes. Nou ja, ik zeg ‘we’, maar ik bedoel ‘jullie’, want zelf vind ik koffie niet te hachelen. Ik ben een echte theeleut, XXL, dat dan weer wel. Maar wat is nou duurzamer: koffie of thee?

Volgens de berekeningen van de BBC is de ecologische voetafdruk van een kop koffie ongeveer tien keer zo groot als dat van een kop thee. Als je een jaar lang elke dag een kop koffie drinkt, staat dat qua uitstoot gelijk aan 640 kilometer rijden met een gemiddelde benzineauto. Dus reken maar uit hoe dat zit met die 4,2 kopjes per dag. En als je fan bent van koffie verkeerd, latte of cappuccino, dan wordt het nog erger. Want volgens Milieu Centraal heeft één koffie verkeerd net zoveel impact als 14 espresso’s!

Natuurlijk kan je jouw impact binnen de perken houden en toch gewoon van dat kopje koffie of thee genieten. Kies voor duurzame koffie (biologische en fairchain) en voor plantaardige melk (zie hieronder). Ouderwetse filterkoffie zorgt voor minder afval dan cups en pads, maar het risico is dan wel dat je meer koffie zet dan je die dag drinkt. Van alle dranken die we weggooien is 60% koffie of thee.

De grootste impact maak je met koffie en thee door te letten op de hoeveelheid water die je aan de kook brengt. Dat maakt volgens Milieu Centraal meer verschil dan de verpakkingen, al helpt het natuurlijk wel om voor hervulbare cups te kiezen en losse thee (dat is over het algemeen toch ook lekkerder, vind ik zelf -als theesnob).

Melk of plantaardige melk?

Om maar gelijk met de deur in huis te vallen: we gooien een kwart van alle zuivel die we kopen weg. Als je vervolgens kijkt naar de ecologische voetafdruk van dierlijke melk, dan is dat beduidend hoger dan dat van plantaardige melk. Een jaar lang elke dag één glas koeienmelk drinken, staat qua uitstoot van broeikasgassen gelijk aan 941 kilometer rijden met een gemiddelde benzineauto, volgens de berekeningen van de BBC. Dat is 3,5 keer zoveel als havermelk en 3,2 keer zoveel als sojamelk.

Amandelmelk stoot volgens deze berekeningen trouwens het minste uit. Maar omdat de amandelteelt veel water nodig heeft en amandelen vaak verbouwd worden in droge gebieden, is amandelmelk toch niet de meest duurzame keuze. Volgens Natuur & Milieu kan je het beste gaan voor haver- of sojamelk. En die laatste, nog even voor de duidelijkheid, wordt vaak gemaakt van duurzaam verbouwde soja uit bijvoorbeeld Canada of Europa. De soja waar het regenwoud voor moet wijken, dient grotendeels als veevoer.

Sap of frisdrank?

De extra klimaatimpact van prik in je frisdrank is niet helemaal duidelijk. De schattingen lopen uiteen van 1 tot 4%. Dat zit ‘m niet zo zeer in het koolzuurgas zelf, maar in het zuiveren en vloeibaar maken ervan en in het transport en de opslag. Wat dat betreft maakt het dus niet zoveel uit of je voor priklimonade kiest of een ouderwets sapje.

Wat mij verbaasde, is dat versgeperste sinaasappelsap ongeveer evenveel milieu impact heeft als voorverpakte sinaasappelsap uit een kartonnen pak. Dat heeft te maken met het feit dat het kant-en-klare sap vaak als concentraat per schip vanuit Brazilië wordt vervoerd. In Nederland worden er dan water en aroma’s aan toegevoegd. Het vervoer van de sinaasappels vanuit Spanje per vrachtwagen zorgt voor ongeveer net zo veel uitstoot, zo stelt milieu centraal.

Net zoals het koken van grote hoeveelheden water bij thee en koffie verschil maakt, maakt de verpakking het verschil bij frisdrank of sap. Een kartonnen pak is de beste optie, maar prik zit vaak in een PET-fles of blikje. Coca cola wordt al jaren als ’s werelds grootste plastic vervuiler aangewezen. In 2030 willen ze daarom dat de helft van hun verpakkingen uit gerecycled materiaal bestaat.

Ook blikjes zijn slecht voor het milieu. Zo zijn ze aan de binnenkant voorzien van een dun plastic laagje en hoewel ze in theorie te recyclen zijn, gebeurt dat in Europa maar in 75% van de gevallen. Volgens cijfers van de Britse overheid veroorzaakt het maken van blikjes een grotere ecologische voetprint dan van PET-flessen. En hoewel het maken van glazen flesjes groener is, zorgt het vervoer ervan juist weer voor meer uitstoot door het gewicht. Milieu Centraal raadt dan ook PET-flessen aan in (als drinkkarton niet beschikbaar is), maar dan wel de grote flessen (tenzij je dat niet op kan, want dan heb je weer te maken met voedselverspilling en dat is ook zonde).

En dan is er nog de prangende vraag of de frisdrankmakers voor thuis minder belastend zijn voor het milieu dan grote flessen frisdrank uit de supermarkt? Het online platform Treehugger heeft dat twee jaar geleden uitgezocht en kwam kort samengevat tot de conclusie, dat een ‘sodamaker’ inderdaad milieuvriendelijker is als je van bubbels in je frisdrank houdt. Waarvan akte.

Bier of wijn?  

Nederlanders drinken minder dan de gemiddelde Europeaan, zo bleek vorig jaar uit een rapport van de wereld gezondheid organisatie (WHO). Toch houden we wel van een biertje of wijntje op z’n tijd. En wat, zo is dan de vraag, is in dat geval beter voor het klimaat?

De meeste Nederlandse bierdrinkers (80%) gaan voor een gewoon pilsje. En dat is gunstig, want dat heeft minder klimaatimpact dan speciaalbier. Dat komt omdat er minder mout aan toegevoegd wordt. Witbier heeft trouwens nog minder impact, omdat hier deels met tarwe wordt gewerkt en dat is beter voor het milieu dan gerst. We drinken bier meestal uit een glazen flesje met statiegeld en daarmee wordt dan ook flink wat klimaatwinst gemaakt. Bovendien komt het meeste bier dat wij drinken uit Nederland of uit onze buurlanden. Ook dat is gunstig, want glazen flesjes zijn zwaar en van hoe verder weg die aangevoerd worden, hoe groter de CO2-uitstoot.

Dan voel je nu meteen al aankomen dat de klimaatimpact van wijn groter is. Dit komt namelijk vaak in glazen flessen waar geen statiegeld op zit en die bovendien langer onderweg zijn om in Nederland te komen. Hoe zwaarder de flessen, hoe meer brandstof er nodig is voor het vervoer. Er wordt in de wijnindustrie dan ook hard gezocht naar manieren om de flessen lichter te maken.

De klimaatimpact van mousserende wijn (denk bijvoorbeeld aan champagne, cava, prosecco) is vaak groter, omdat de wijn in zwaardere flessen verpakt is in verband met de druk van het koolzuurgas. Verder is het lastig om te bepalen wat beter is voor het milieu: rood, wit of rosé. Dat komt omdat er te veel verschillende factoren meespelen: het land van herkomst (en dus de transportafstand), het gewicht van de fles, de kleur van de fles (groen glas bestaat voor 75% uit gerecycled glas) en de druivensoorten. Biologisch en fairtrade is in ieder geval een indicatie dat de impact van de wijn een beetje minder is.

Denk jij na over de milieu-impact van jouw drankje? En laat je daardoor bepaalde drankjes staan? Laat het ons weten door hieronder een reactie achter te laten.