Het spreekwoord ‘voor Pampus liggen’ past eigenlijk niet meer bij het eiland, want vanaf 29 mei 2024 is Forteiland Pampus het eerste fossielvrije werelderfgoed in Nederland. En dat heeft niets met een beetje lui in IJmeer liggen te maken, maar laat de enorme ambitie van het kleine eiland zien.
Het eiland zet met deze stap een mooie traditie voort van ‘eigenwijze’ zelfvoorziening., maar met een nieuwe koers voor de 21e eeuw: men wil een wereldwijde showcase zijn voor de energietransitie en het verduurzamen van historisch en cultureel erfgoed. Ofwel een icoon voor een fossielvrije, klimaatneutrale en circulaire toekomst. En dat realiseerde Forteiland Pampus met een groot aantal partners.
Bezoek hier de website van Pampus voor meer informatie en openingstijden.
De geschiedenis van forteiland Pampus
Het forteiland is vanaf haar aanleg in 1895 een belangrijke schakel in de Stelling van Amsterdam, een verdedigingslinie om de hoofdstad van ons land te verdedigen. Soldaten die op Pampus gelegerd zijn, moeten in tijden van oorlog minimaal 3 maanden kunnen overleven zonder hulp van buiten. In de twintigste eeuw, met de komst van vliegtuigen, raakt het eiland langzaam in verval. Maar in de jaren 80 slaat een groep mensen de handen ineen en nemen het unieke eiland over van de staat. Belangrijkste doel op dat moment: behoud van eiland en fort voor toekomstige generaties.
Fossielvrije, klimaatneutrale en circulaire toekomst
Pampus laat zien hoe op dit eiland door zon, wind en biovergisting stroom wordt opgewerkt en hoe een slimme combinatie van groene waterstof, lithiumbatterijen, thermische opslag en warmtepompen voor energieopslag zorgt. Met deze innovatieve aanpak kan Pampus jaarrond in zijn eigen stroom voorzien. Het is tevens een inspiratiebron voor andere decentrale energie-systemen.
Minister Jetten van klimaat verricht samen met de directeur van Pampus en Wolf, een jongen van 9 die de toekomst vertegenwoordigt, de openingshandeling. Ze zwengelen samen een van de twee windmolens aan die samen met een aantal zonnepanelen een ‘groen steenkolenveld’ vormt voor de duurzame energieopwekking.
Niet alleen de energie wordt hier zelf opgewekt, ook het drinkwater wordt gemaakt in de eigen watermakerij. Water uit het IJmeer wordt gezuiverd en is daarna geschikt voor consumptie. Er is nu al interesse van andere eilanden en plekken in de wereld voor deze unieke aanpak om fossielvrij en zelfvoorzienend te zijn.
Forteiland Pampus: een bijzonder museum
Maar Forteiland Pampus is veel meer dan dat. Het is ook een interessant cultureel en historisch erfgoed en een gaaf museum om op je gemak doorheen te struinen. Met een (elektrische) veerboot vanuit Muiden vaar je er naar toe en langzaam doemt het kleine Forteiland op in het IJmeer. Vele vrijwilligers zijn beschikbaar om jou het verhaal van de geschiedenis van Pampus te vertellen.
Hoe is het om hier als soldaat te moeten leven en werken? Daarna kun je op eigen houtje het eiland verder verkennen. Een deel van het fort is ingericht als museum, maar een ander deel is nog in de oorspronkelijke staat. Daardoor kun je van dichtbij ervaren hoe het moet zijn om hier gelegerd te zijn.
Pampus is een unieke plek. Het is niet voor niets een Unesco werelderfgoed en vanaf eind mei ook een lichtend voorbeeld voor een fossielvrije, klimaatneutrale en circulaire toekomst. Dus tijd voor een nieuwe lading van de uitdrukking ‘voor Pampus liggen’.
