Ad Vlems bouwt met Ecodorp Boekel aan de toekomst

In Boekel bouwt een groep mensen een ecodorp, een plek om in harmonie met de aarde te wonen. Er komen 30 huurwoningen, 6 mantelzorgwoningen, een buurthuis, kennis- en educatiecentrum, werkplaats en kantoren, alles natuurlijk klimaatneutraal of -positief. De bewoners gaan zelf voedsel verbouwen, hun eigen energie opwekken en het water wordt ecologisch gezuiverd. De bouw is gestart op 23 oktober 2019. Maar de kiem voor het project begint al zo’n vijftien jaar eerder. Ineke van Zanten en Rinske van Noortwijk interviewden Ad Vlems, initiatiefnemer van het Ecodorp.

Een ecodorp, dat klinkt als een utopie

“Dat is het toch niet. Het kan echt, ook in Nederland. Er zijn wereldwijd tienduizenden ecodorpen, waarvan zo’n 4.000 in Europa. In Senegal is er zelfs een Ministerie van Ecodorpen. Dit ministerie heeft als opdracht om alle dorpen in Senegal om te zetten naar duurzame, zelfvoorzienende ecodorpen.”

Hoe kwam jij op het idee van een ecodorp in Boekel?

“Ik deed mee aan een persoonlijk ontwikkeltraject om mezelf beter te leren kennen. Ik ontdekte dat ik me wilde inzetten voor natuur. Dus ik ging zoeken naar natuurorganisaties. Er bleek er één te zitten vlak bij mij om de hoek, het European Centre for Nature Conservation. Eerst ging ik daar aan de slag als vrijwilliger. Later vond ik er betaald werk als systeembeheerder.”

“In 2003 hoorde ik via mijn werk dat er in Chili een rivier droog kwam te liggen omdat een gletsjer was verdwenen. Anderhalf miljoen mensen waren voor hun water voorziening afhankelijk van deze rivier en moesten verhuizen. Dat soort verhalen hoorde ik steeds vaker. Ik zag dat de manier waarop wij omgaan met de aarde een groot probleem zou worden. Toen ik in 2008 vader werd kwam het moment dat ik mij ten volle besefte dat ik anders wilde leven. Ik voelde een grote verantwoordelijkheid voor de toekomst, ook voor onze zoon. Mijn vrouw Monique en ik zetten op een rijtje hoe we onze toekomstige woonplek voor ons zagen: zelfvoorzienend qua energie, schoon, eigen voedsel verbouwen, enzovoort. We hebben onze droom toen op een website gezet. Iemand zei toen: Wat jullie willen is een ecodorp. Ik had nog nooit van een ecodorp gehoord. Maar ik ontdekte al gauw dat er meer van dat soort plekken waren in de wereld, dus zette ik op onze website: Wij willen een ecodorp starten.”

Met de stroom meegaan, hoe doe je dat?

“Zonder daar wat voor te doen, reageerden er binnen 3 maanden tijd spontaan 100 mensen. Die hebben we toen uitgenodigd in een zaaltje. We vertelden al direct vanaf de start: we willen ons project gaan doen, door met de stroom mee te gaan, en niet er dwars tegen in. Dat betekent voor ons, dat we steeds kijken wat er op ons pad komt, en dat we wendbaar zijn.”

“In 2012, het was tijdens het Jaar van de Coöperatie, stelde iemand tijdens een bijeenkomst de vraag: ‘Is hier misschien iemand in de zaal die bezig is met een wooncoöperatie?’ Ik stak mijn hand op en vertelde waar we al vijf jaar mee bezig waren en dat ik grond zocht. De burgemeester van Boekel zat voor me en zei ‘Ik heb nog wel een plek voor jullie. De gemeenten had grond beschikbaar en stond open voor een ecodorp.”

“Heel waardevol bijvoorbeeld was ook het contact met de rijksoverheid, naar aanleiding van Duurzame Dinsdag. Ambtenaren dachten met ons mee. Ecodorp Boekel staat opgenomen in de Crisis- en Herstelwet. Dat biedt de mogelijkheid om af te wijken van de reguliere wetten. Wij kunnen allerlei innovaties toepassen die op andere plekken nog niet kunnen. Als het bij ons goed gaat, dan wordt het in het Bouwbesluit aangepast.”

Hoe kwamen jullie aan geld?

“De zoektocht naar geld om de grond te kopen koste heel veel tijd. Nederlandse banken durfden het niet aan. Ze vonden het te risicovol. Een Duitse bank gelukkig wel. En met een crowdfundactie, subsidies en een lening van onder meer de provincie en het Groenfonds, is het gelukt de grond aan te kopen. Recent hebben we ook nog eens € 2,5 miljoen EU-subsidie gekregen. Het leukste was: Er hadden zich 24 projecten aangemeld en de EU had die op volgorde van belang gezet. Wij stonden op nr1! Dat voelt wel als een erkenning ja.”

Hoever zijn jullie nu?

“In de twaalf jaar dat we bezig zijn, groeide de groep van 100 naar 250 mensen, maar werd ook weer kleiner. Voordat we wisten dat we in Boekel terecht konden, onderzochten we steeds andere locaties. Als er een plek niet doorging vielen er mensen af en kwamen er weer nieuwe mensen bij. Toen we zeker wisten dat we naar Boekel zouden gaan, waren we nog met 5 mensen. Voor de anderen was verhuizen naar Boekel een brug te ver.”

“Nu zijn we weer met 33 volwassenen. Sinds een half jaar zijn we aan het bouwen. Als het goed gaat staan er aan het eind van het jaar permanente woningen op het terrein. Nu wonen we nog in tijdelijke woningen. Elke maand houden we een informatie bijeenkomst voor mensen die interesse hebben. Met onze ervaring willen we andere woongemeenschappen helpen starten.”

Je bent al heel lang bezig, raakte je onderweg de moed wel eens kwijt?

“Regelmatig, maar dat duurt nooit langer dan een avond. Ik houd de missie voor ogen. Er zijn meerdere wegen om daar te komen. Het is zelden dat alles goed loopt of precies zo gaat als je wilt. Ik doe wat ik belangrijk vind. Ik wéét dat het nodig is, wat wij doen. Er is geen weg terug.”

Wat zou je anderen adviseren die een woongemeenschap willen starten?

“Zorg dat je samenwerkt met mensen die achter jouw visie staan. Ik heb ondervonden dat je een plan toch het best met een paar mensen kunt maken. Een kleine groep om het behapbaar te maken. En dan aan de mensen die erbij willen komen de keus geeft: Is dit goed genoeg voor jou?”

“Natuurlijk ben je van harte welkom om te kijken bij ons ecodorp. Wij delen onze ervaring graag. En kijk ook eens op VrijCoop. Zij helpen om vastgoed collectief eigendom te maken, waardoor wonen betaalbaar blijft. De huren blijven zo altijd laag. Er hebben zich daar al meerder initiatieven aangesloten. Ons initiatief ook.”

Van je droom je werk maken, het kan! In deze tijd waarin veel mensen op een kruispunt in hun leven staan, is er -al dan niet noodgedwongen- ook ruimte voor reflectie. Misschien vraag je je af wat je zelf graag wilt. Of wellicht heb je een sluimerend idee, iets waar je al een tijdje mee rond loopt en is dit wel hét moment om dat idee serieus te nemen. Ineke van Zanten en Rinske van Noortwijk van GreenWish spraken een aantal mensen die al eerder in het diepe zijn gesprongen om hun idealen te realiseren en delen deze interviews via hetkanWEL.

Fotocredits 3D schets: Van Laarhoven Combinatie Architecten.