Sinds mensenheugenis ben ik fan van bakpapier en teflonpannen. De reden is simpel: ik heb een hekel aan de afwas en een aangekoekte pan waar je minutenlang op moet boenen, vind ik al helemaal een ramp. Ik weet het: first world problems, maar toch. Nou wil het geval dat ik tegelijkertijd niet heel erg voorzichtig ben: ik prik regelmatig met een vork in het eten om te checken of het al gaar is. En zo hebben mijn teflon-pannen een aantal diepe krassen opgelopen. Hoe slecht is dit voor mijn gezondheid en welke duurzame pannen zijn het beste voor gezondheid en milieu, nu ik een paar oude exemplaren moet vervangen?
PFAS
Je hebt er vast wel over gehoord: PFAS. Het is een verzamelnaam voor chemische stoffen, zoals PFOA, GenX en PFOS. Deze stoffen zijn water-, vuil- en vetafstotend en worden daarom veel gebruikt in teflon en coatings. Oftewel: antiaanbakpannen en bakpapier. Het is bekend dat PFOA kanker kan veroorzaken als je aan hoge doses wordt blootgesteld. Het gebruik van PFOA in consumentenproducten is daarom sinds 2015 wereldwijd verboden. Dat PFAS schadelijk is voor de gezondheid, bleek twee weken geleden nog maar eens. Toen adviseerde het RIVM om zo min mogelijk vis, garnalen, oesters en mosselen uit de Westerschelde te eten, omdat er teveel PFAS in zit. Dat komt omdat het chemieconcern 3M duizenden kilo’s PFAS per jaar in de Schelde loosde.
Koekenpannen getest
Of het gebruik van PFAS in pannen ook schadelijk is, testte de Consumentenbond in 2018: ze namen koekenpannen met verschillende soorten antiaanbaklagen onder de loep. De pannen werden onder andere getest op de aanwezigheid van 27 schadelijke stoffen, waaronder PFAS. Hiervoor werden pannen langdurig verhit met een dikke laag olie en vervolgens werd gekeken of de schadelijke stoffen in de olie werden aangetroffen. Dat bleek niet het geval. Goed nieuws dus.
Ook Trouw schrijft dat je rustig een eitje kan bakken in een koekenpan met antiaanbaklaag of een stuk bakpapier door midden kan scheuren zonder dat je gezondheid daarbij in gevaar komt. Wel waarschuwt de krant dat de teflon-laag bij temperaturen boven de 300 graden kan loslaten en het gevaar daarvan is, dat dit niet altijd met het blote oog te zien is.
GenX
Sinds het wereldwijde verbod op PFOA in consumentenproducten wordt GenX vaak gebruikt. Maar ook dat lijkt niet zonder nadelige gevolgen. Het Europees Agentschap voor Chemische Stoffen noemde het in 2019 nog een ‘zeer zorgwekkende stof’ en legde het gebruik ervan aan verdere banden. Dat betekent, dat bedrijven die met dit goedje werken, alles uit de kast moeten halen om uitstoot of lozing in het water te voorkomen.
Of dat ook echt lukt, is de vraag. Want in 2020 was bij RTV Rijnmond nog in het nieuws dat de bewoners het lekken van GenX in de Lek meer dan zat zijn. Ze begonnen een petitie ‘Geen gif in de Lek’ en die ging hard. Mede doordat minister Van Nieuwenhuizen het bedrijf Chemours een vergunning had gegeven om jaarlijks 5 kilo GenX uit te stoten in het milieu. Argument hiervoor was, dat ze de lozingen op die manier beter kon monitoren.
Bakpapier
Goed, terug naar de pannen. Op de overheidswebsite Waar zit wat in staat te lezen dat het gebruik van spullen als pannen en bakpapier met PFAS geen kwaad kan. “Was dat wel het geval geweest, dan hadden deze producten niet op de markt mogen verschijnen.” Toch kies ik liever het zekere voor het onzekere en koop ik ongebleekt PFAS-vrij bakpapier bij de biologische winkel. Maar wat is het beste alternatief voor mijn gekraste pan?
Leisteen
Er bestaat wel degelijk zoiets als een eco-bewuste antiaanbaklaag (ja, zo wordt het echt genoemd). Zo is er die van Braet, die als basis leisteen en andere mineralen heeft en dus geheel PFAS-vrij is. Leisteen kan alleen niet op inductie gebruikt worden en dat is jammer, nu we allemaal van het gas af moeten.
Keramische pannen
Een ander alternatief is het gebruik van THERMOLON. Dat is een keramische antikleeflaag en is gemaakt van siliciumdioxide. Dat is zand, dat wordt verwerkt tot een verstuifbare oplossing, die op de pan wordt gespoten en in de oven verhardt. GreenPan maakt hier bijvoorbeeld gebruik van. Mijn ervaring is dat dit op zich goed werkt, maar het is niet zo waterproof als de chemische varianten. Laat ik het zo zeggen: het eten koekt zo nu en dan toch min of meer aan, zij het dat het allemaal redelijk makkelijk weer schoon te maken is (geen schrobben vereist), dus zolang je goed blijft roeren, is dit een goede optie.
Ook bij de keramische pan kan je trouwens niet altijd ongestraft met je vork prikken zonder krassen te veroorzaken. Er zijn verschillen in hardheid en toch ook verschillen in het anti-aanbak resultaat. Sommigen plakken net iets meer. Overigens lijken er in gekleurde keramische coatings ook schadelijke stoffen te zitten, zoals zware metalen. Houdt het voor de zekerheid dus bij wit.
Gietijzer
Dan zijn er natuurlijk nog de gietijzeren pannen. Mijn moeder heeft die. Prachtige pannen, werken als een tierelier, gaan echt een eeuwigheid mee, maar zijn natuurlijk wel loeizwaar. Iets om rekening mee te houden. Het slimst is om deze pannen meteen na gebruik schoon te maken met heet water, want ook hier kan de boel anders vastkoeken. Bovendien moet je de pan onderhouden door het regelmatig in te smeren met plantaardige olie. Kortom: een pan, die om aandacht vraagt (en spierballen).
Roestvrij staal
Ook roestvrij stalen pannen zijn een optie. Althans, als het om duurzaamheid en je gezondheid gaat. Als het om anti-aanbakken gaat, komen er wat meer skills bij kijken (als in: constant roeren en dan nog). Dat betekent alsnog flink boenen na gebruik. Maar als je niet gaat bakken, is dit natuurlijk een prima, milieubewust alternatief.
En dan zijn er nog de geëmailleerde pannen van het bekende merk Le Creuset. Mateloos populair, absoluut anti-aanbak, duurzaam en goed voor je gezondheid, maar ook behoorlijk aan de prijs en dus lang niet voor iedereen weggelegd. Er zijn natuurlijk ook goedkopere emaille koekenpannen op de markt, maar de anti-aanbak ervaringen hiermee zijn lang niet altijd even positief, zo lees ik op internet.
Welke duurzame pannen gebruik jij? En wat zijn jouw ervaringen? Laat het ons weten door hieronder een reactie achter te laten.
16 gedachten over “Welke duurzame pannen zijn het beste voor gezondheid en milieu?”
Een tijd terug bij een kookwinkel gezocht naar een milieuvriendelijke wok. En dan ook milieuvriendelijk als de pan defect is door kapot handvat ofzo, kan het dan ook milieuvriendelijk bij het afvalverwerkingsbedrijf verwerkt worden? Op die vraag was geen antwoord te vinden, ook niet op de site van greenpan. Daarom koos ik veilig voor de wok van Cookai. Die pan is super! Aanpakken? Valt best mee. Met een rvs spaan kun je er makkelijk alles in los krijgen en eventueel met even weken in water. Schuurspons kan ook eventueel gebruikt. Vandaag was ik de koekenpannen met die beroemde anti aanbaklaag spuugzat. De chemische lucht kwam op me af bij het bakken. Bah! Geen schade aan de pan? Wel in de lucht. Dus weer naar de kookwinkel voor de koekenpannen van Cookai. Echt een aanrader. Deze kunnen ook in de vaatwasser en in de oven. Multifunctioneel dus. Geschikt voor alle warmte bronnen. Het kost wat maar naast de 10 jaar garantie ga ik er vanuit dat je er langer mee doet. O ja: het handvat wordt niet heet!
In het kerstcadeau-keuzeprogramma van het werk zaten pannen van het Italiaanse merk TVS. Met een op plantaardig materiaal gebaseerde anti-aanbak-laag en diverse keurmerken zoals PFOAFREE en VegeTek. In winkels in Nederland nog nooit gezien. Ze bakken fantastisch. Weet iemand meer over dit merk? Zijn ze qua duurzaamheid een goede keuze?
Ik bak in tweedehands gietijzeren pannen, wel en niet geëmailleerd, en kook in vooroorlogse groen emaillen pannen, duurzamer kan niet.
Zwaar aluminium is mijn toppan.
Bodem met kleine deukjes, goede warmte verdeling makkelijk schoon te maken. niet te verwarren met de alu-kampeerpannen. Kan helaas niet op inductie.
Gewoon koken met rood email pannen uit jaren 30, aangevuld met 2de hands Le Creuset’s gekocht in Frankrijk voor gemiddeld €2 a €5 per stuk en bakken du ik ook in de stalen koekenpanen 2de of 3de hands gekocht op de rommelmarkten in Frankrijk in allerlei maten en vaak afkomstig uit de restaurants.
Voor de kleintjes ( een spiegelei voormaat ) betaal je zo gemiddeld €0,50 en voor de grote exemplaren van 50cm a ±€3. Ze zullen dan de rest van mijn leven uitdienen en naar de volgende generatie overgedragen worden 🙂
We hebben de gekraste tefal pannen nu vervangen door De Buyer plaatstalen pannen. Deze zijn rond de 20 euro en gaan een levenlang mee. Ze bakken echt lekker. er eerst goed inbranden en niet met water laten weken.
Dat hadden we veel eerder moeten doen.
Gietijzer! Ik vond ze ook altijd te zwaar, tot ik me bedacht dat koken op deze manier zeker een kwartier bij de sportschool bespaart!
Nu ik er eenmaal aan gewend ben vind ik ze heerlijk.
Wat ook helpt is dat ik 3 verschillende maten heb: een kleintje waar je net een eitje in kan bakken, middelmaatje, gebruik ik het meest en de grote (normaal formaat). Die gebruik ik het minst. Als ik die maat nodig heb pak ik vaak de rvs hapjespan, die is iets lichter ????
Je went er snel aan als je geen lichte pannen meer in huis hebt. Goed voor je spieren!
Ik kook al,jarenin tweede hands grijsgewolkte pannen. Gaat prima. Bakken/braden in de oranje gietijzeren pan. vraagt wat onderhoud, maar dat is toch niet erg? Alles vraagt op zn tijd onderhoud, dus.
Gewoon stalen pan en niks geen problemen met aan bakken als de.pan eenmaal.goed ingebrand is.
Gewoon met.water en borstel.even afwassen. Drogen daarna even insmeren met wat olie en kant en klaar
En geen last van een anti aanbaklaag die los laat .
En gaat een eeuwigheid mee.
Ik kocht keramische koekenpannen van greenpan. Helaas na een jaartje werd het anti-aanbak-effect langzaam minder.
Na enkele maanden gebruik lieten al delen van de anti aanbak laag los ondanks dat de pan niet met metalen bestek wordt gebruikt en met de hand werd afgewassen. Onder garantie een nieuwe pan gekregen met een compleet andere gebruiksaanwijzing in de begeleidende tekst. Volgens het etiket mag de pan in de vaatwasser, volgens de tekst niet. Volgens de tekst moet de pan voorzichtig worden opgewarmd wat niet op de etiketten staat. Een duurzame pan die na drie maanden al niet meer voldoet is geen goed voorbeeld van een duurzame pan.
Reacties zijn gesloten.