Dit is waarom waterstof de oplossing is

We moeten naar een waterstofeconomie toe. Dat zei Jaap Dirkmaat van de Vereniging Nederlands Cultuurlandschap afgelopen zaterdag in het Radio 1-programma Nieuwsweekend. Op 14 augustus spreekt hij de regering toe, want die moet de regie nemen en ervoor zorgen dat we op weg gaan. Maar waarom juist een waterstofeconomie?

Waterstofeconomie

Waterstof wordt steeds vaker genoemd als dé oplossing. “We hebben niks aan batterijen en dure dingen waar we energie in moeten opslaan,” zegt Jaap Dirkmaat in Nieuwsweekend. “Want ook daar heb je weer grondstoffen voor nodig, die gedolven moeten worden.” We moeten dus naar een brandstof toe, die schoon is. En waterstof is schoon. Ook Ed Nijpels, voorzitter van de Klimaattafels, zei het eerder deze maand al: “Waterstof is de sleutel tot de energietransitie.”

Waterstof is breed inzetbaar

Waterstof is het meest voorkomende element in het universum: maar liefst 90% van de atomen uit het heelal bestaat uit waterstof, oftewel H2. Wolken waterstof staan aan de basis van de vorming van sterren. En het is dan misschien ook niet zo gek dat juist raketbrandstof uit waterstof bestaat. Maar waterstof is veel breder toepasbaar en dat is ook precies de reden waarom iedereen dit element ineens als dé oplossing ziet voor schone brandstof.
Het kan gebruikt worden als brandstof voor auto’s, vliegtuigen, fabrieken en cv-ketels. Maar je kan het bijvoorbeeld ook gebruiken om op te koken. “We moeten dus juist niet van het gas af,” pleit Jaap Dirkmaat, “Maar we moeten alleen een ander gas gebruiken.” Waterstof opent dus een hele nieuwe visie op de energietransitie waar we met z’n allen aan moeten.

Groene waterstof

De stof kan op verschillende manieren gemaakt worden. “Nu al produceert de industrie zo’n 800 duizend ton waterstof per jaar,” zegt Ad van Wijk, hoogleraar toekomstige energiesystemen aan de TU Delft in De Volkskrant. Dit wordt nu nog gemaakt door aardgas te splitsen, waarbij CO2 vrijkomt. Dit wordt zogenaamde ‘grijze waterstof’ genoemd. Maar waar het uiteindelijk natuurlijk naartoe moet, is ‘groene waterstof’. Dit wordt gemaakt door water en duurzame elektriciteit uit elkaar te trekken tot zuurstof en waterstof. Hierbij komt geen CO2 vrij, zoals bij grijze waterstof wel het geval is. Groene waterstof is in feite gecondenseerde wind- en zonnestroom.

Waterstoffabrieken in de olielanden

Jaap Dirkmaat pleit er in Nieuwsweekend overigens voor dat we zonnepanelen én windmolens daar inzetten waar het ‘t meest efficiënt is. En dat is volgens hem níet in de Nederlandse weilanden, maar eerder op zee of op de platte daken die nu nog veelal onbenut blijven. Nog efficiënter is het om ze massaal in de woestijnen te plaatsen. Dat betekent dat ook de waterstoffabrieken daar zouden moeten komen te staan. De olielanden kunnen dan mooi overgaan op waterstof en tankers blijven gewoon varen, maar dan met waterstof in plaats van olie.

Voordelen van waterstof

Waterstof is dus breed inzetbaar, maar het heeft nog een aantal andere voordelen. Voor het maken van staal, glas, cement en bakstenen heb je bijvoorbeeld een hoge temperatuur nodig, die je met electrische energie onmogelijk kan halen. Met waterstof kan dat wel.
Daarnaast is energie uit waterstof makkelijker en goedkoper op te slaan dan energie uit elektriciteit. Voor dat laatste heb je namelijk een batterij nodig. Nog even helemaal los van de grondstoffen, die gedolven moeten worden om zo’n batterij te maken, kost het veel geld en neemt het ruimte in beslag. Certificeringsinstituut Kiwa rekende uit dat het opslaan van 2.000 kilowattuur energie in een batterij rond de 40.000 euro per jaar kost. Die batterij is zo groot als drie zeecontainers. Om dezelfde hoeveelheid energie in waterstof op te slaan, is een tank van één kubieke meter genoeg.
Ook het verplaatsen van waterstof is makkelijker dan het verplaatsten van elektriciteit. Het verplaatsen van waterstof via omgebouwde aardgasleidingen is 100 tot 200 keer goedkoper, zegt Ad van Wijk in De volkskrant. Dat voordeel gaat zwaarder tellen naarmate de windmolens verder in zee komen te staan. En natuurlijk al helemaal als je zonne-energie uit de Sahara wil halen. Omdat Nederland al een goede gasinfrastructuur kent, is het relatief makkelijk om ook woonwijken van waterstof te voorzien, zo stelt Van Wijk.

Olympische Spelen op waterstof

De Waterstofcoalitie, bestaande uit grote bedrijven en Greenpeace, pleitte er in mei al voor dat Nederland het voortouw moet nemen op waterstofgebied. Dat doen we nu nog niet. In landen als Duitsland en Ijsland zijn ze veel harder op weg een waterstof economie te worden. En ook Japan is vol op de waterstoftrein gesprongen. De Olympische Spelen van 2020 in Tokyo zullen de eerste zijn die helemaal op waterstof draaien.