CO2-negatieve woningen in Ecodorp Boekel

De toekomstige bewoners van Ecodorp Boekel willen zorg dragen voor de aarde, de mens en alles wat om hen heen leeft. Ze bouwen aan een dorp waar iedereen onderdeel is van een gemeenschap en gezondheid en duurzaamheid een grote rol speelt. Alle 35 biobased woningen worden CO2-negatief. Dat houdt in dat deze woningen evenveel (of meer) CO2 opslaan dan nodig was om ze te bouwen. We vroegen initiatiefnemer Ad Vlems naar dit bijzondere dorp.

Wat is uw achtergrond?

Ik ben 25 jaar systeembeheerder geweest. De laatste 7 jaar werkte ik bij een Europese natuurbeschermingsorganisatie die veel samenwerkte met de VN. Daardoor kreeg ik informatie te zien die nooit in het nieuws is geweest. Zoals bijvoorbeeld een half miljoen Chilenen die hun geboortegrond moesten verlaten omdat de gletsjer was gesmolten en de rivier was opgedroogd. Dat werd geen wereldnieuws in 2003 omdat er geen oorlog uitbrak, maar was wel een indicatie van de enorme impact die klimaatverandering op ons bestaan heeft.
Toen mijn vrouw en ik een zoontje kregen beseften we dat we ons kind een duurzame toekomst wilden geven. We hebben een site gemaakt waar we onze droom deelden. In drie maanden tijd reageerden er wel honderd mensen. Samen met hen zijn we het initiatief Ecodorp Brabant gestart. Onder die paraplu ontstond na enkele jaren Ecodorp Boekel.

Wilt u iets meer vertellen over Ecodorp Boekel?

Ecodorp Boekel wil graag een voorbeeld zijn voor een duurzame wijk. We dragen er oplossingen aan voor klimaatverandering, milieuvervuiling en de uitputting van hulpbronnen. Wat we in Boekel gaan maken is een circulaire wijk van 35 duurzame woningen, een buurthuis, een werkplaats en kantoren. In het dorp gaan we onszelf voorzien van voedsel, energie en drinkwater. Er zal ruimte zijn voor duurzame ondernemingen, er komt een natuurlijke speeltuin en op termijn hopen we een maandelijkse streekmarkt te organiseren.
In elk facet van onze wijk zal het circulaire een rol spelen. De wijk wordt het eerste CO2-negatieve bouwproject van Nederland: er wordt meer CO2 in de woningen opgeslagen dan nodig was om ze te bouwen.
Ecodorp Boekel is een voorbeeld van burgerparticipatie. We worden ondersteund door diverse ministeries en mogen een uitzondering vormen op het bouwbesluit. Bedrijven mogen duurzame, innovatieve bouwmaterialen en producten bij ons uitproberen. We geven publiciteit aan deze nieuwe producten om een bijdrage te kunnen geven aan een snellere transitie naar een duurzaam Nederland.

Kunt u iets vertellen over het traject?

We mogen van de gemeente Boekel vijf jaar het terrein pachten en erop wonen. Binnen die vijf jaar moeten we een deel van deel grond kopen. We hebben al een conceptbestemmingsplan laten maken, maar dat moet onderbouwd worden door financiering.
We weten al dat alleen al door de huur van de woningen we ruim voldoende inkomsten hebben om rente en aflossing voor een lening terug te betalen. Toch hebben banken nog moeite om ons te financieren. Dat komt omdat we één van de eerste huurcoöperaties van Nederland zijn en omdat onze woningen zo uniek zijn.
Onze planning is om volgend jaar te beginnen met de bouw van onze permanente woningen.

Van welk materiaal worden de woningen gebouwd?

Ons primaire bouwmateriaal is kalkhennep. Dat heeft enkele voordelen voor onze gezondheid. Zo is het materiaal dampopen en reguleert het het vochtgehalte en de temperatuur in huis. Bovendien weert het materiaal schimmels en bacteriën en neemt het CO2 op, ook tijdens het wonen. We vinden het belangrijk dat onze woningen een hoge isolatiewaarde hebben, veel daglicht en we passief gebruik maken van zonne-energie in de juiste seizoenen.

Wat voor mensen gaan er in het dorp wonen? En hoe zijn die geselecteerd?

Er zijn gezinnen, alleenstaanden, jongeren en ouderen. We zijn een heel gemengd gezelschap van 14 volwassenen en 5 kinderen. We vragen van onze leden dat ze aan zelfreflectie kunnen doen, dat ze teamspelers zijn en dat ze vertrouwen kunnen hebben (in zichzelf, het proces en anderen). Wat ons ook kenmerkt is dat we een hele positieve en ondersteunende levenshouding hebben. Dat was nooit een selectiecriterium maar dat trekken we aan door de manier waarop we zelf zijn.
Als je lid wilt worden geef je dat aan op onze website en bezoek je één van de maandelijkse info middagen. Als je je daardoor aangetrokken voelt kan je een aantal dagen mee werken aan de bouw. Zo leer je de groep kennen. Als je vervolgens aangeeft dat je aspirant-lid wilt worden komt er nog één open gesprek met een aantal ervaren leden. Als dat voor iedereen goed voelt kun je lid worden.

Over hoeveel tijd zal het dorp af zijn? En kunt u een beeld schetsen van hoe het dorp er dan uit ziet?

Over tien jaar liggen er drie cirkels van 10 woningen in de vorm van drie zonnebloemen op het terrein, ontworpen door architect Huub van Laarhoven. We verbouwen een groot deel van ons voedsel in onze voedseltuin, de Polydome (een grote kas met een aquaponicssysteem en 50 verschillende gewassen die elkaar versterken) en overal op het terrein.
In de werkplaats/laboratorium wordt de laatste hand gelegd aan een spierhybride auto, waarmee je kunt fietsen in de stad en toch ook de snelweg op kunt. Bezoekers en cursisten kunnen gezond eten in het restaurant en hebben uitzicht op de vijf boomhutten die ontworpen zijn door Brabantse kunstenaars. Ze drinken water dat gemaakt is van gefilterd regenwater en Hemel(s)bier, het zuiverste bier van Nederland.

In elk facet van het dorp zal het circulaire een rol spelen. Kunt u een paar voorbeelden geven?

We gaan een aquaponicssysteem opzetten waar we alleen groenteafval hoeven toe te voegen om groenten en vis te oogsten. Elk uur pompen we de poep van de vissen naar een bak met wormen en bacteriën, die het omzetten naar voeding voor een bak met groenten, waarna het weer gefilterd terugkomt bij de vissen.
Greenpeace heeft ons gezegd dat als we daar een succes van kunnen maken, we een oplossing hebben voor de overbevissing van de zeeën. Verder gaan we een afvalplan opzetten waardoor we vrijwel al ons afval kunnen hergebruiken of upcyclen op ons eigen terrein.
Onze muren worden gebouwd van industriële hennep die verbouwd kan worden in de omgeving. Als de woningen over honderd jaar afgebroken moeten worden, kunnen ze gecomposteerd worden op ons terrein.

Wat voor tips zou u aan anderen geven die ook een ecodorp willen bouwen?

Gewoon doen! Vergeet niet dat overheden dit ook willen. We zitten in een transitie naar een duurzame samenleving en het Ministerie van Binnenlandse zaken ziet ecodorpen als versterking van de transitie naar een duurzame samenleving. Een directeur van het Ministerie van Infrastructuur en Milieu noemde ons Vaandeldragers van de Nieuwe Werkelijkheid. Onze provincie erkende ons als één van de Kiemen van het Nieuwste Brabant.

Hoe denkt en hoopt u dat de toekomst er uit ziet op het gebied van wonen?

De toekomst is het bouwen met hernieuwbare, organische, CO2-negatieve bouwmaterialen. Er is geen andere optie. We kunnen niet door blijven gaan met bouwmaterialen uit de grond halen en CO2 de lucht in pompen bij de verwerking ervan. Bouwexperts van TNO hebben ons dat verzekerd en hebben ook gezegd dat ecodorpen weleens cruciaal kunnen zijn voor de transitie naar een duurzame bouwsector.
Meer lezen over Ecodorp Boekel? Klik dan hier voor de website of Facebookpagina. Verder is Ecodorp Boekel op 20 mei te zien in een splinternieuwe aflevering (over De Duurzamen) van De Hokjesman.
Ben of ken jij iemand die ook bijzonder (en groen) woont? Dan kan je ons een mailtje sturen op redactie@hetkanwel.nl. Als je in het onderwerp ‘wonderlijk wonen’ zet komt het bij de juiste persoon terecht. We zijn benieuwd!
Alle prachtige afbeeldingen zijn van Ecodorp Boekel