Oude ambachten lijken een inhaalslag te maken. In mijn vorige blog liet ik al zien hoe barista’s op ambachtelijke wijze hun koffie kunnen brouwen en welke rol zij daarmee kunnen spelen in een circulaire economie. Maar ditzelfde geldt voor ambachtelijk gebrouwen bier dat steeds populairder lijkt te worden. Er zijn workshops om thuis je eigen bier te brouwen en wereldwijd is het aantal zelfstandige brouwers volgens mij nog nooit zo groot geweest. Dit alles heeft mijn nieuwsgierigheid gewekt. In het kader van mijn Masters of Beautiful Achievements vraag ik mij af: kunnen lokale bierbrouwers, net als vakgenoten in de koffie, een wereldwijde revolutie veroorzaken?
Waar ik vooral nieuwsgierig naar ben is hoe lokale bierbrouwerijen direct kunnen bijdragen aan het creëren van een grotere kringloop, of zoals dat tegenwoord hip heet ‘circular economy’, zonder dat het hun eigen belang schaadt? Dus dat een bierbrouwer onderdeel wordt van de voedsel-, energie- en waterketen in een stad. Hoe kicken zou dat zijn. Dat een ondernemer een onmisbare, sociale impact kan maken op zijn omgeving en verantwoordelijk is voor een grotere keten dan enkel zijn bierbrouwerij.
Leestip: Hier vind je de top-3 duurzaamste bieren uit de supermarkt
Om nu in de praktijk te ervaren hoe zo’n ecobrouwerij werkt, was het oorspronkelijk mijn bedoeling om de bierbrouwerij Tunweni Brewery in Namibië te bezoeken of de Wildwood Brewery in Montana, Amerika. Dit zijn beide voorbeelden van lokale brouwerijen die uit hun afvalstroom een nieuw ecosysteem weten te ontwikkelen. Met hun afval leveren de brouwerijen direct of indirect de grondstoffen voor de kweek van algen, het produceren van broden, de compost voor varkensmest, enzovoorts.
Dolgraag wilde ik voor mijn Master of Beautiful Achievements deze brouwerijen bezoeken maar geld en tijd vormden een belemmering. Wel sprak ik over de telefoon met Jim Lueders, een heuse bierconsultant. Jim deed in 1990 zijn opleiding bij Doemens Brewery School Munich en heeft inmiddels 200 brouwerijen in 15 landen bezocht. Als consultant helpt hij om brouwerijen met een capaciteit tot 35.000 barrels op te starten en te optimaliseren.
Daarnaast heeft Jim ook les gehad van prof. George Chan, een specialist als het gaat om hoe je afvalstromen kunt omzetten in voedsel en energie. Geïnspireerd hierdoor besloot Jim in 2011 om zijn kans te pakken om de theorie in praktijk te brengen. Hij nam in 2011 de Wildwood Brewery over om er een heuse ecobierbrouwerij van te maken.
Beide lokale bierbrouwerijen weten uit hun afvalstroom een nieuw ecosysteem te ontwikkelen. Met hun afval leveren ze direct of indirect de grondstoffen voor de kweek van algen, het produceren van broden, de compost voor varkensmest, enzovoorts.
De grote vraag is natuurlijk hoe het Jim is gelukt om een simpele brouwerij die enkel bier produceert om te zetten tot een onderneming die ook andere bedrijfstakken kan ondersteunen. En daarmee dus deel uitmaakt van een grotere kringloop. “De theorie en de bierbrouwerij in Namibië tonen aan dat het mogelijk is”, vertelt Jim. “Nu is het tijd voor onze bierbrouwerij om het te doen. We zitten in ons tweede productiejaar en nu kunnen we geleidelijk aan onze kringloop uitbreiden.”
Maar hoe gaat die metamorfose van normale bierbrouwerij naar ecobrouwerij nu eigenlijk in zijn werking? Om dit te kunnen bevatten is het handig om eerst te kijken hoe een normale bierbrouwerij nu eigenlijk werkt. Welnu, om 119 liter bier (1 barrel) te brouwen heb je 1190 liters water (10 barrels) nodig. De overige 1073 liters worden meestal geloosd. Hetzelfde geldt voor de gerst: voor het brouwen is 20 kilogram gerst nodig maar je houdt 18,5 kilogram over. In het gunstige geval wordt dit opgehaald door een varkensboer. Tot zover het conventionele systeem…
ask nature Brewery
Op bovenstaand plaatje van Asknature.org (Biomimicry Institure) kun je zien hoe het bierbrouwen nieuwe stijl in zijn werking gaat. Dit is het model dat de Wildwood Brewery voor ogen heeft in Montana. Opmerkelijk om te zien is dat de bierbrouwerij opeens een spil in het web blijkt te zijn en bijvoorbeeld de bakker, zwammenboer en varkensboer van grondstoffen kan voorzien.
De varkensboer is een belangrijke schakel in de keten blijkt. Varkens blijken wonderlijke dieren te zijn die afval omzetten in meerdere productiestromen. De mest kan dienen als compost voor de landbouw en er kan biogas (en daarmee energie) van worden gemaakt worden (dit kun je trouwens optimaliseren als je de varkens leert poepen in de ene hoek van de stal en plassen in een andere hoek, echt waar!). Daarnaast biedt de biogas biedt op zijn beurt weer mogelijkheden voor een algenproducent. Het gas kan de basis zijn voor de productie van vissenvoer of Spirulina (soort van powerfood). Zie ook onderstaand filmpje voor meer uitleg:
Maar wacht even, we hadden het toch over een bierbrouwerij? Ja dat klopt, maar als we in systemen denken, dan kun je ondernemen zien als een aaneenschakeling van leveranciers die elkaar ondersteunen door elkaars afval als grondstoffen te gebruiken. Circulair ondernemen in optima forma dus. Een bierbrouwerij staat ineens aan het begin van een keten die nieuwe marktkansen creëert die eerder in deze schakeling onbekend waren en ontbraken. Het maakt de bierbrouwerij anno 2014 tot een sociale onderneming. De brouwer voorziet in bier, brood en banen.
Om 119 liter bier (1 barrel) te brouwen heb je 1190 liters water (10 barrels) nodig. De overige 1073 liters worden meestal geloosd. Hetzelfde geldt voor de gerst: voor het brouwen is 20 kilogram gerst nodig maar je houdt 18,5 kilogram over.
Maar wellicht dat je nu denkt: ja ja, leuk dat het er in theorie zo mooi uitziet maar het zal allemaal wel heel erg ingewikkeld zijn om zo’n keten te organiseren. Nu vertelde Jim van Wildwood Brewery mij ook dat de realiteit weerbarstig kan zijn en volharding nodig is om een de ecobrouwerij tot een succes te maken. “Het is nu moeilijk om ons ecosysteem in te passen in de vele gesloten systemen die de maatschappij rijk is. Om een voorbeeld te geven: we willen op een verantwoorde manier brood maken maar de gezondheidsreglementen zeggen geen over woord over hoeveel graan we daarvoor mogen gebruiken. Hier bestaat simpelweg geen data over.”
Het inpassen van kringloopsytemen binnen de huidige economische praktijk kan dus op obstakels stuiten. Maar goed, als je met iets compleet nieuws begint valt dat natuurlijk wel te verwachten. Daarnaast, er zijn al tal van ondernemingen die hebben bewezen dat het wel kan. Ook in eigen land, hier volgen een paar voorbeelden:
- In Amsterdam is Wouter Hassing van Meat the Mushroom bezig het bierafval te verzamelen van lokale Amsterdamse brouwers om daar zwammen op te kweken. Per boot laat hij het afval aanvoeren naar New Energy Docs waar zijn containers staan.
- Het Rotterdamse Superuse Studios is bezig om als ketenregiseur afvalstromen van o.a. bierbrouwers in te zetten om nieuwe ketens te creëren op het eigen industrieterrein de Binckhorst. De eerste tests met het bakken van brood zijn al succesvol afgerond en gesprekken met restaurants lopen.
- Taiwan Beer bleek zelfs een restaurant op haar terrein te hebben waar men brood bakte van de gebruikte gerst van een brouwerij. Na het bestellen van mijn broodje in dit café was ik blij verrast toen mijn host mij erop attendeerde dat dit brood uit de bierbrouwerij kwam.
Het bedrijfsrestaurant van Taiwan Beer, waar men de overgebleven productiegerst gebruikt om brood van te bakken.
- In Ohio, Amerika zit Great Lakes Brewing die inmiddels ver gevorderd is met hun recycleketen. Ze leveren grondstoffen aan een bakkerij, produceren compost voor zwammenfarms en hun restaurantolie wordt omgezet in biofuels.
- En ook onze nationale brouwer Heineken blijkt, na wat speuren op het internet, druk bezig te zijn om haar afvalstromen nuttig te maken. De algenoptie wordt onderzocht en er worden planten ingezet om het afvalwater te zuiveren, zodat er schoner water wordt geloosd dan waarmee begonnen is. Stel je eens voor: je bezoekt de Heineken Experience en na afloop toost je niet alleen met bier maar ook met Heineken-brood en zwammen. Wat een wonderlijke wereld zou dat toch zijn.
En ook onze nationale brouwer Heineken blijkt, na wat speuren op het internet, druk bezig te zijn om haar afvalstromen nuttig te maken. De algenoptie wordt onderzocht en er worden planten ingezet om het afvalwater te zuiveren.
Nog even samengevat: Je hebt een brouwerij en die kan grondstoffen leveren voor een bakkerij, zwammenkwekerij of producenten van dierlijk voedsel. Het bierbrouwersafval valt te verwerken tot compost, biogassen als methaangas en algen. Maar dat is waarschijnlijk nog maar het topje van de ijsberg. Net als bij koffie, zie mijn blog de Koffiedrab-revolutie, kun je ook de kringloopketen van bier verder blijven vergroten. Zo biedt de toekomst ons even onnoemelijk veel kansen als er belletjes opborrelen in een glas gerstenat.
Leestip: Lees hier hoe je je eigen oesterzwammen kan kweken op koffiedik
Bron: Ygenwijs
[Author_Bio]
